Επέτειος 25ης Μαρτίου: Ημερομηνία «ορόσημο» για την Ελλάδα & την Εύβοια

Η Επανάσταση του 1821 συνδέεται χρονολογικά με την απελευθέρωση της Εύβοιας από το Τουρκικό ζυγό. Ακριβώς δώδεκα χρόνια μετά από την έναρξη του αγώνα, η Εύβοια παραδίδεται στον Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό, στις 25 Μαρτίου 1833 με την παράδοση του κάστρου της Χαλκίδας από τον Χατζή Ισμαήλ μπέη. Η ταυτόσημη ημερομηνία Επανάστασης και Απελευθέρωσης του νησιού […]

15 Μαρτίου 2020

του/της Newsroom

Η Επανάσταση του 1821 συνδέεται χρονολογικά με την απελευθέρωση της Εύβοιας από το Τουρκικό ζυγό. Ακριβώς δώδεκα χρόνια μετά από την έναρξη του αγώνα, η Εύβοια παραδίδεται στον Ιάκωβο Ρίζο Νερουλό, στις 25 Μαρτίου 1833 με την παράδοση του κάστρου της Χαλκίδας από τον Χατζή Ισμαήλ μπέη.

Η ταυτόσημη ημερομηνία Επανάστασης και Απελευθέρωσης του νησιού αποτέλεσε την αφορμή, προκειμένου να παρουσιάσουμε στα «Στερεά Νέα», ένα πολύ μικρό κομμάτι της ιστορίας της Χαλκίδας και της Εύβοιας, τόσο κατά τη περίοδο της Τουρκοκρατίας όσο και κατά της απελευθέρωσής της, με τη πολύτιμη συνδρομή της Δημοτικής Βιβλιοθήκης της πόλης. Στη σημερινή έκδοση θα διαβάσετε το πρώτο απόσπασμα του αφιερώματος, ενώ το επόμενο θα κυκλοφορήσει με τη σαββατιάτικη έκδοση στις 21 Μαρτίου.

Κατά τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο το νησί της Εύβοιας ακολουθεί τις τύχες του υπόλοιπου ελληνισμού. Όπως επισημαίνεται σε άρθρο του Ντίνου Κιούση στην εφημερίδα «Η Καθημερινή», τα χρόνια της φραγκοκρατίας ήταν χρόνια ακμής για τη βαρωνία της Χαλκίδας. Κυρίως λόγω του ανεπτυγμένου εμπορίου αλλά και της κατεργασία της πορφύρας, το νησί συνέχιζε να ακμάζει μέχρι την κατάληψή του από τους Τούρκους. Παράλληλα, η λειτουργία των τραπεζικών οργανισμών των Βενετών στην πρωτεύουσα της Εύβοιας, προσέδιδε κύρος και χρήματα στο δεύτερο σε έκταση νησί του Αιγαίου.

Άποψη της Χαλκίδας

 Κατά την τουρκοκρατία, η Χαλκίδα έγινε έδρα του Καπουδάν Πασά και το πασαλίκι του Εγρίπου ήταν διοικητική διαίρεση που συμπεριελάμβανε ολόκληρη σχεδόν τη Στερεά Ελλάδα. Η Χαλκίδα παρέμεινε υπό Τούρκικη κατοχή 363 ολόκληρα χρόνια (από το 1470) και σύμφωνα με ιστορικές πηγές εκτιμήθηκε από τη πρώτη στιγμή η σημασία του νησιού για τη μόνιμη κυριαρχία των Τούρκων στην Ελλάδα. «Η Εύβοια θεωρήθηκε μέσο για κυριαρχία στην Ανατολική Στερεά Ελλάδα», σημειώνει σε βιβλίο του ο καθηγητής κ. Ρουμπής. Για να εξασφαλίσουν τη κατάκτησή τους, εγκατέστησαν πολλούς Τούρκους στο νησί και έκτισαν δύο ισχυρά φρούρια, της Χαλκίδας και της Καρύστου. Το πρώτο κτίζεται το 1684, προκειμένου να προστατευτεί η πόλη από τους Ενετούς και σώζεται έως σήμερα. Το κάστρο (κάστρο του Καράμπαμπα, όπως έμεινε γνωστό) είναι κτισμένο στη μεριά της Στερεάς, πάω στον λόφο Φούρκα.

Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, έγιναν μεγάλες διώξεις των Τούρκων εναντίον των Ελλήνων, που είχαν σαν αποτέλεσμα έως το 1821 στη Χαλκίδα να υπάρχουν μόνο 50 έως 60 χριστιανικές οικογένειες, όλες αδύναμες οικονομικά και χωρίς κτήματα. Μετά τον 16ο αιώνα, χωρίς να είναι γνωστή η ακριβής ημερομηνία, η πόλη ξεπέρασε τα παλαιότερα της όρια και, χωρίς βέβαια να καταστραφεί το υπάρχον φρούριο, επεκτάθηκε έξω από αυτό σε ένα προάστιο το οποίο προστατευόταν από ένα αρκετά πρόχειρο τούρκικο περιτείχισμα, που σταδιακά αναπτύχθηκε και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή της.

 Οδεύοντας προς τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας στο νησί, σημαντικό κεφάλαιο αποτελούν οι επεκτατικές φιλοδοξίες του Αλή Πασά των Ιωαννίνων. Μέσα στις βλέψεις της επεκτατικής τακτικής του ανήκε και το σχέδιο να περιλάβει και την Εύβοια στο πασαλίκι του. Από το 1797, που πέτυχε να διοριστεί από τη Πύλη Δερβέναγας της Ρούμελης, πρόσεξε ιδιαίτερα τη Λειβαδιά για πολλούς λόγους αλλά και γιατί ήταν το πέρασμα για την Πελοπόννησο και την Εύβοια. Το 1816, ανέθεσε το έργο της κατάληψης της Εύβοιας στον Οδυσσέα Ανδρούτσο. Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες, η Χαλκίδα πολιορκείται για πρώτη φορά έντονα τον Νοέμβριο του 1823 από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που αυτή τη φορά είναι στο πλευρό των Ελλήνων, με τη βοήθεια Ψαριανών πλοίων. Παρ’ ό,τι καταφέρνει να περιορίσει τους Τούρκους στο φρούριο, η πολιορκία αυτή λήγει χωρίς αποτέλεσμα τον Απρίλιο του 1824, έξι ολόκληρους μήνες ύστερα από την έναρξή της.

Τελικά, η Εύβοια προσαρτάται επισήμως στην Ελλάδα με το “Πρωτόκολλο του Λονδίνου περί ανεξαρτησίας της Ελλάδος”, ενώ η συνθήκη της Κωνσταντινούπολης δύο χρόνια αργότερα, δίνει προθεσμία να εκκενωθεί η Εύβοια από τους Τούρκους έως της 3 Δεκεμβρίου 1832.

*Το φωτογραφικό υλικό αντλήθηκε από την ομάδα του Facebook «Φωτογραφίες Παλιάς Χαλκίδας», που προσπαθεί να καταγράψει και να διασώσει την ιστορική μνήμη της περιοχής.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

29 Μαρτίου 2024