Η υποχρεωτική στείρωση και το τσιπάρισμα είναι η λύση στο πρόβλημα των αδέσποτων ζώων, σύμφωνα με την Πρόεδρο του Φιλοζωικού Συλλόγου Φθιώτιδας, Έφη Γρίβα. Η κ. Γρίβα, σε συνέντευξή της στα «Στερεά Νέα», σημειώνει ότι η πολιτεία θα πρέπει να επικεντρωθεί «στο τώρα να στειρώσει τα αδέσποτα ώστε να μην πολλαπλασιαστούν και σε δεύτερο χρόνο να λειτουργήσει στη βάση του προβλήματος, που είναι ο άνθρωπος που τα εγκαταλείπει». Παράλληλα, επισημαίνει τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο Σύλλογος και τις πηγές χρηματοδότησής του, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι εθελοντικές του δράσεις.

Συνέντευξη στον Παύλο Σφέτσα

Πόσα χρόνια δραστηριοποιείται ο Σύλλογος και ποιες οι αρμοδιότητές του;

Ο Σύλλογος δραστηριοποιείται για περίπου είκοσι χρόνια. Βλέπαμε ότι ήταν πολλά τα αδέσποτα, βέβαια όχι όσα τώρα. Αν και έχει λογική γιατί σήμερα είναι περισσότερα. Βλέπαμε ότι υπάρχει ένα κενό στον τρόπο που χειρίζεται η πολιτεία τα αδέσποτα. Ουσιαστικά προσπαθήσαμε να μπούμε ανάμεσα στην πολιτεία και τα αδέσποτα, προκειμένου να τα φροντίσουμε. Σε βάθος χρόνου ο Σύλλογος ανέπτυξε τρεις διαφορετικές δραστηριότητες, τρία διαφορετικά επίπεδα. Το πρώτο είναι το κινηματικό. Όπου βρίσκουμε ζώο τραυματισμένο, υποσιτισμένο, που έχει ανάγκη κλπ. προσπαθούμε, όσο μπορούμε βέβαια γιατί εθελοντές είμαστε, να το περιθάλψουμε, να το φροντίσουμε, να βρούμε μια λύση γι’ αυτό. Δραστηριοποιούμαστε και για δεσποζόμενα ζώα, αν είναι δεμένα σε μπαλκόνια, αν κακοποιούνται. Κινηματικό είναι επίσης το ότι ασχολούμαστε και με άλλα ζώα, όχι μόνο με τα αδέσποτα. Π.χ. με τραυματισμένα πουλιά που φιλοξενούμε ή τα στέλνουμε στο ΑΝΙΜΑ, έχουμε παρέμβει σε καταγγελία για άλογα κ.ά.

Και για άλλα ζώα, πέραν των αδέσποτων ή των δεσποζόμενων, δλδ. και γι’ αυτά που τρώμε;

Γενικά στην περιοχή μας και την Ελλάδα τρώμε πολύ κρέας. Θεωρούμε ότι είναι σημαντικό να φάμε αρνί το Πάσχα ή χοιρινό τα Χριστούγεννα. Θα πρέπει να καταλάβει ο κόσμος ότι το χοιρινό είναι ένα ζώο. Όταν ακούς ότι είναι γουρουνάκι ή αρνάκι γάλακτος, σημαίνει μωρό που το πήραν απ’ τη μαμά του κι η μάνα του κλαίει. Πρέπει να καταλάβουμε ότι τα ζώα βασανίζονται για να καταλήξουν στο πιάτο μας. Πριν μερικούς μήνες έγινε μια εκστρατεία στην Ευρώπη να βγάλουμε τουλάχιστον τα ζώα απ’ τα κλουβιά. Τα ζώα θα σφαγιαστούν έτσι κι αλλιώς, γιατί οι άνθρωποι δεν καταλαβαίνουν ότι πρέπει να μειώσουν το κρέας. Τουλάχιστον να τους προσφέρουν τις κατάλληλες εκείνες συνθήκες μέχρι να πεθάνουν. Το κρέας της κότας έφτασε στο ελεεινό σημείο να κάνει δύο ευρώ το κιλό. Το κοτόπουλο το καημένο ζει σε ένα κλουβάκι, μεγέθους Α4, δεν έχει πετάξει ποτέ, το ράμφος του είναι μαλακό, για να καταλήξει στο δικό μας το πιάτο. Ζει μερικές μέρες, αναπτύσσεται κάτω από λάμπα και σφαγιάζεται για να ‘ρθει στο πιάτο μας. Αυτό θέλουμε; Δεν είναι ζωή αυτή για τα ζώα, απλώς αντικείμενο υπερεκμετάλλευσης. Πρέπει να καταλάβουμε ότι και τα ζώα συναισθάνονται. Η Συνθήκη της Λισαβόνας τα αναγνωρίζει ως συναισθανόμενα όντα, γι’ αυτό και πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση κρέατος.

Το δεύτερο πεδίο δράσης του Συλλόγου;

Το πολιτιστικό. Σ’ αυτό το κομμάτι, που είναι και στόχος μας, είναι να καλλιεργήσουμε την ιδέα της φιλοζωίας. Αυτό γίνεται κυρίως με μαθήματα στα σχολεία. Τα προηγούμενα χρόνια παρουσιάσαμε με το μάθημα «Άνθρωποι και ζώα: Συγκάτοικοι στον ίδιο πλανήτη» σε νηπιαγωγεία και δημοτικά ποιες είναι οι ανάγκες των ζώων, πως γίνονται τα αδέσποτα και τι θα πρέπει να κάνει ένα παιδί, προκειμένου αφενός μεν να ξέρει πως θα συμπεριφερθεί όταν βλέπει αδέσποτα και φοβάται, αφετέρου δε ποιες είναι οι υποχρεώσεις του απέναντι σε ένα ζώο, όταν θέλει να το υιοθετήσει. Έτσι θα έχουμε υπεύθυνες υιοθεσίες και βέβαια συν τω χρόνω να έχουμε υπεύθυνους πολίτες απέναντι στα ζώα. Στο πλαίσιο των πολιτιστικών δράσεων κάνουμε κι άλλα πράγματα, ομιλίες κι εκδηλώσεις. Πριν κάποιους μήνες πραγματοποίησαμε μια εκδήλωση που έλεγε «καταναλώνουμε λιγότερο κρέας, μαγειρεύουμε χορτοφαγικά», σε μια προσπάθεια να δείξουμε ότι και τα παραγωγικά ζώα πρέπει να έχουν την προσοχή μας. Να μην είμαστε μόνο για τον σκύλο, αλλά θα πρέπει γενικώς σαν άνθρωποι να σκεφτούμε ότι το ζώο κακοποιείται, γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης απ’ τον άνθρωπο, ο οποίος φτάνει τελικά στην υπερπαραγωγή και την υπερεκμετάλλευσή του.

Και το τρίτο κομμάτι;

Το πολιτικό. Προσπαθούμε, όσο μπορούμε, να ελέγχουμε τους Δήμους και να εκφραζόμαστε στην κεντρική πολιτική σκηνή. Για να γίνει αυτό, είμαστε μέλος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας, οπότε ενισχύεται σε κεντρικό επίπεδο η Πανελλαδική, ώστε να προωθηθούν τα αιτήματά μας στην κυβέρνηση. Σε τοπικό επίπεδο προσπαθούμε να πηγαίνουμε σε Δήμους και να βλέπουμε τις δράσεις τους. Στο πλαίσιο αυτό, φέτος τους επισκεφθήκαμε όλους, αφού εκλέχτηκαν νέοι Δήμαρχοι με τις εκλογές του Μαΐου, να δούμε το πρόγραμμά τους για τα αδέσποτα. Ήταν ενδιαφέροντα τα συμπεράσματα που βγάλαμε, ειδικά για μερικούς Δήμους, γιατί όταν αλλάζει μια Δημοτική Αρχή έχουμε την προσδοκία να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο. Δεν μπορώ να πω ότι σε πολλούς έχουμε διαπιστώσει κάτι τέτοιο, δεν θα πω ότι είναι εύκολο. Είναι δύσκολο, όμως καλό είναι να υπάρχει και η βούληση, την οποία σε μερικούς Δήμους δεν την έχουμε ξεκαθαρίσει.

Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζετε κι απ’ τη στιγμή που είναι εθελοντική η δράση του, ποια είναι η πηγή χρηματοδότησής του ώστε να μπορεί να δράσει;

Είμαστε εθελοντές, συνεπώς δεν μπορεί να μου λέει κάποιος «έλα παρ’ το τώρα», γιατί αν μπορώ το κάνω. Έχουμε κι εμείς τις δουλειές μας, τις οικογένειές μας, τον προσωπικό μας χρόνο. Δεν σημαίνει ότι επειδή είμαι στον Σύλλογο, θα με πάρει κάποιος και θα μου πει «έλα τώρα». Ίσως να μην μπορώ. Δεν το συζητώ πως θα προσπαθήσω να βρω λύση, αλλά δεν μπορεί να απαιτεί, να απειλεί με μηνύσεις ή να βρίζει. Είμαστε εθελοντές που διαθέτουμε τον προσωπικό μας χρόνο και πολλές φορές το προσωπικό μας χρήμα. Το λέω αυτό γιατί νομίζουν ότι ο Σύλλογος είναι μια χρηματοδοτούμενη εταιρεία. Δεν έχει κανενός είδους χρηματοδότηση. Τα έσοδά μας προέρχονται απ’ τις εισφορές των μελών μας, που είναι μόλις 15 ευρώ τον χρόνο. Από ‘κει και πέρα προσπαθούμε με εκδηλώσεις που κάνουμε. Τα έσοδά μας είναι πενιχρά και σπάνια έχουμε κάποια μεγάλη χρηματοδότηση. Τα τελευταία χρόνια, που σταμάτησε η χρηματοδότηση των Συλλόγων, αυτά είναι τα έσοδά μας.

Τώρα έχουμε την περίπτωση ενός σκύλου, του Μάνου. Ο Μάνος είναι ένα κουτάβι το οποίο βρέθηκε με στραβό το μπροστινό του πόδι από τροχαίο ατύχημα. Μιλάμε για αναπηρία. Το πήγαμε σε ορθοπαιδική κλινική, έκανε τέσσερα χειρουργεία, δλδ. το κόστος ήταν 1.200 ευρώ. Που θα τα βρούμε εμείς αυτά τα χρήματα; Τα απλά περιστατικά πηγαίνουν όλα στο Δημοτικό Κυνοκομείο, αλλά το πρόβλημα δημιουργείται εκεί που έχουμε επεμβάσεις ή εκεί που σε άλλους Δήμους δεν μπορούμε να βρούμε συμβάσεις με γιατρούς. Αν ένα περιστατικό είναι στην Πελασγία ή τη Σπερχειάδα για περίθαλψη, συμπεριλαμβάνεται και η μεταφορά στο κόστος. Η οικονομική δυσκολία είναι μεγάλη κι είναι κομβικό σημείο για έναν Σύλλογο να μπορεί να δώσει λεφτά. Η διαφορά μας με άλλους Συλλόγους είναι ότι χρειάζονται άμεσα χρήματα. Μας παίρνουν τηλέφωνο ότι χρειάζονται τροφή για αδέσποτα. Ούτε εμείς έχουμε, από την τσέπη μας βάζουμε.

Τι πρέπει να κάνει κάποιος όταν δει ένα αδέσποτο ζώο που έχει ανάγκη;

Όταν βλέπει ένα θηλυκό ζώο που χρειάζεται στείρωση, πρέπει οπωσδήποτε να απευθυνθεί στον Δήμο και στον αρμόδιο Αντιδήμαρχο. Με τον Δήμο Λαμίας έχουμε υπογράψει σύμφωνο συνεργασίας, οπότε από κοινού θα το στειρώσουμε και θα το περιθάλψουμε στο Δημοτικό Κυνοκομείο, εκτός των ειδικών περιπτώσεων που ανέφερα. Όσον αφορά τους άλλους Δήμους, είναι σημαντικό να καταλάβουν οι άνθρωποι που με διαβάζουν αυτή τη στιγμή, ότι όταν βλέπουν ένα τραυματισμένο ζώο ή κουτάβι ή που χρειάζεται στείρωση, πρέπει να επικοινωνούν με τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο του κάθε Δήμου. Σύμφωνα με τον νόμο, τα αδέσποτα ζώα τα διαχειρίζονται οι Δήμοι. Πρώτον αυτοί αποφασίζουν. Δεύτερον, ακόμη κι αν δεν έχουν πρόγραμμα, οφείλουν οι δημότες να τους πιέσουν για να αποκτήσουν. Πως θα εμπεδωθεί το πρόβλημα απ’ αυτούς που μας διοικούν, αν δεν ενοχλούμε και περιμένουμε τον κάθε φιλόζωο, τον εθελοντή να πάρει το ζώο και να το περιθάλψει;

Αναφέρατε ότι τα αδέσποτα είναι περισσότερα σήμερα και καταλαβαίνω όσο περνούν τα χρόνια. Αυτή τη στιγμή βιώνουμε μια πανδημική κρίση και το ευτύχημα, μέσα σ’ αυτή την κρίση, είναι ότι δεν μεταδίδεται ο ιός απ’ τα ζώα. Υπάρχουν στοιχεία αν αυξήθηκαν τα κρούσματα εγκατάλειψης ζώων μέσα στην κρίση;

Η αλήθεια είναι ότι βλέπουμε πάρα πολλά ζώα αυτόν τον καιρό, περισσότερα από πριν. Ωστόσο δεν μπορούμε να ξέρουμε αν είναι νέες εγκαταλείψεις ή αν είναι ζώα που μετακινήθηκαν από άλλες περιοχές, γιατί πλέον δεν σιτίζονται εκεί. Οπότε δεν μπορούμε να έχουμε μια τέτοια εκτίμηση αυτή τη στιγμή. Με τη λήξη της καραντίνας και την επιστροφή μας στην κανονικότητα, τα ζώα θα επιστρέψουν εκεί που σιτίζονταν. Τότε θα διαπιστώσουμε τι γίνονταν. Κι εγώ ακούω για εγκαταλείψεις, ενδεχομένως να υπάρχουν, αλλά πρακτικά αυτό δεν μπορούμε να το μετρήσουμε.

Αφού οι Δήμοι είναι αρμόδιοι, εκεί θα αναζητήσουμε και τη λύση του προβλήματος. Τι πρέπει, λοιπόν, να γίνει για να εξαλειφθεί αυτό το φαινόμενο, της εγκατάλειψης ζώων;

Πρέπει να πω ότι οι δήμοι δυσκολεύονται στη διαχείριση των αδέσποτων κι ειδικά ο Δήμος Λαμίας που έχει το Κυνοκομείο ή ο Δήμος Στυλίδας με τις παραθαλάσσιες περιοχές, που το καλοκαίρι βλέπεις και τον πολλαπλασιασμό των σκυλιών. Οι Δήμοι πρέπει να έχουν πρόγραμμα στειρώσεων, είναι καθοριστικής σημασίας. Αν δεν γίνουν στειρώσεις, δεν θα μειωθεί ο αριθμός των αδέσποτων. Ο Δήμος πρέπει να προβεί σε δύο δράσεις. Στο τώρα να στειρώσει τα αδέσποτα ώστε να μην πολλαπλασιαστούν και σε δεύτερο χρόνο να λειτουργήσει στη βάση του προβλήματος, που είναι ο άνθρωπος που τα εγκαταλείπει. Για να πειστεί αυτός πρέπει να κάνει μια «προπαγάνδα». Να τον ενημερώσει ότι πρέπει να στειρώσει το δεσποζόμενό του.

Οι Δήμοι αντιμετωπίζουν εδώ το εξής πρόβλημα, όπως κι εμείς: Ένα στα δύο αδέσποτα είναι τσοπανόσκυλο. Ειδικά σε κτηνοτροφικές περιοχές είναι πάρα πολλά. Οι κτηνοτρόφοι μετακινούν κοπάδια, έχουν τσοπανόσκυλα που δεν στειρώνουν, δεν μεριμνούν καθόλου για τα ζώα αυτά, να εμβολιαστούν, να επισκεφθούν το γιατρό. Απλά υπάρχουν τα σκυλιά αυτά και συνοδεύουν το κοπάδι. Το μόνο που κάνουν όταν γεννάει, γιατί θα γεννήσει, είναι να παρατήσουν τα κουτάβια έξω από κάδους, μέσα σε χωράφια ή αλλού. Συνέχεια βρίσκουμε πεταμένα τσοπανόσκυλα. Και οι κυνηγοί έχουν πολλά σκυλιά. Από δύο, πέντε, έξι κι εφτά σκυλιά. Υπάρχουν γέννες, αφού προσπαθούν να βγάλουν καλά χαρακτηριστικά για να κυνηγούν καλά τα σκυλιά τους. Όταν δεν κυνηγούν καλά, τα εγκαταλείπουν. Είναι άρρωστα; Γέρικα; Τα εγκαταλείπουν.

Ας πούμε ότι έβρισκαν οι Δήμοι τα χρήματα για τις στειρώσεις, για να μετριαστεί κάπως το πρόβλημα. Όταν υπάρχει αυτή η έλλειψη παιδείας της φιλοζωίας, πάλι δεν θα δημιουργηθεί στο μέλλον;

Βεβαίως και θα δημιουργηθεί πάλι πρόβλημα κι αυτό είναι το μεγάλο παράπονο που έχουν οι Δήμοι, ότι το κράτος πέταξε πάνω τους τις αρμοδιότητες και προσπαθούν πολλές φορές χωρίς έσοδα. Αναγκάζονται να διαχειριστούν ένα πρόβλημα που δεν έχει λυθεί στο αίτιο, που είναι ο άνθρωπος που τα εγκαταλείπει. Ως μέλος της Πανελλαδικής Φιλοζωικής και Περιβαλλοντικής Ομοσπονδίας προτείναμε να γίνει υποχρεωτική στείρωση όλων των δεσποζόμενων για πέντε χρόνια. Όταν το ακούνε αυτό κάποιοι το θεωρούν κάτι κακό, γιατί έχει δικαίωμα το ζώο να αναπαραχθεί. Πρακτικά όμως τι συμβαίνει: Όταν κάποιος έχει ένα αρσενικό σε μια αυλή κι έρθει η εποχή του και δει θηλυκό σε οίστρο, θα φύγει. Θα πηδήξει απ’ τη μάντρα και θα σπείρει αδέσποτα. Όταν ένας άνθρωπος βαρεθεί τον σκύλο του και δεν έχει την παιδεία, που αναφέρατε πριν, θα το εγκαταλείψει κι αυτό δυνητικά θα γίνει ένα αδέσποτο που επίσης θα αναπαραχθεί. Εμείς λέμε να εξαιρεθούν βέβαια όσοι είναι εκτροφείς, εννοείται ότι έχουν το δικαίωμα. Αυτός, όταν θα γίνουν 5-6 κουτάβια, έχει που να τα δώσει. Οι υπόλοιποι, που το σκυλί τούς έχει ξεφύγει, το έχουν εγκαταλείψει ή που για διάφορους λόγους συνέβη να εγκυμονήσει, δεν έχουν τι να τα κάνουν κι αυτά μετά καταλήγουν στον δρόμο. Άρα το πρόβλημα είναι στην πραγματικότητα ένα βαρέλι χωρίς πάτο. Για να μπορέσει να λυθεί χρειάζεται να γίνει υποχρεωτική στείρωση. Εδώ να πω και κάτι άλλο που ακούω, ότι χαλάνε τα χαρακτηριστικά του ζώου όταν το στειρώνεις. Τίποτα δεν παθαίνει το ζώο. Αυτό που είναι εκ φύσεως αρχηγός, θα συνεχίσει και στειρωμένο να είναι αρχηγός. Το ζώο που κυνηγούσε καλά, θα εξακολουθήσει να κυνηγάει καλά. Αυτό που μπορείς να πεις είναι ότι γίνεται πιο ήπιος ο χαρακτήρας του, όχι όμως ότι χαλάνε τα χαρακτηριστικά του.

Η στείρωση, λοιπόν, είναι το θέμα που πρέπει να προωθήσει η κεντρική πολιτική σκηνή. Όσο η στείρωση δεν είναι υποχρεωτική, έχουμε αυτά τα φαινόμενα της εγκατάλειψης και της ανεξέλεγκτης αναπαραγωγής. Το δεύτερο, που πρέπει να κάνουμε και δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός γι’ αυτό, είναι το τσιπ, που είναι κι η ηλεκτρονική του ταυτότητα. Αν κάποιος εγκαταλείψει το σκυλί του, μπορούμε να τον βρούμε και να του επιβάλλουμε πρόστιμο. Ο νόμος το λέει ότι είναι υποχρεωτικό, δεν υπάρχει όμως κανένας έλεγχος για το αν υπάρχει τσιπάκι. Ο κτηνίατρος, που θα επισκεφθεί ο ιδιοκτήτης, δεν είναι υπεύθυνος να τον καταγγείλει. Θα του το πει, αλλά δεν μπορεί να του το επιβάλλει. Ζητάμε απ’ την αστυνομία εκεί που κάνει την περιπολία της, να σταματήσει ένα δυο ανθρώπους, που βλέπει να έχουν σκύλο, και να τους ρωτήσει: «Έχει τσιπάκι ο σκύλος;» Αν υποθέσουμε ότι δεν έχει, να του πει «έλα σε μια βδομάδα στην αστυνομία με το βιβλιάριο, να δω ότι ο σκύλος είναι τσιπαρισμένος». Να κρατήσει τα στοιχεία του και να του δώσει ένα περιθώριο. Αν δεν το κάνει, να του επιβάλει πρόστιμο. Στην περίπτωση του προστίμου θα το μάθουν πάρα πολλοί και θα βάλουν τσιπ στον σκύλο τους. Πολλοί θα τον εγκαταλείψουν. Ίσως όμως έτσι είναι καλύτερο να ξεκαθαριστεί το τοπίο, να ξέρουμε κι εμείς με τι έχουμε να παλέψουμε.

Είναι κι αυτός ένας νόμος που ψηφίστηκε, αλλά δεν υπήρχε η βούληση να εφαρμοστεί, όπως έγινε με τον αντικαπνιστικό…

Ακριβώς. Σε σχέση με τα αδέσποτα υπάρχουν νόμοι, όμως παρουσιάζουν κενά κυρίως στους ελεγκτικούς μηχανισμούς.

Ως Πρόεδρος του Συλλόγου, θα θέλατε να στείλετε κάποιο μήνυμα σ’ αυτούς κυρίως που εγκαταλείπουν ζώα;

Η εγκατάλειψη είναι πολύ κακό πράγμα, είναι σα να εγκαταλείπεις ένα μικρό παιδί. Ένα παιδί που από ‘κει που έχει μάθει σε ένα σπίτι, δεν ξέρει που να πάει, είναι αποπροσανατολισμένο και το αφήνεις να πεθάνει. Είναι και έλλειψη κοινωνικής συνείδησης, γιατί δεν τον νοιάζει που επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο με το ζώο που μπορεί να είναι κακομαθημένο ή άγριο και να αναπαραχθεί και να κάνει 6, 7 και 10 κουτάβια ξανά και ξανά. Δεν τον ενδιαφέρει που θα επιβαρύνει τους συμπολίτες του με το δικό του ζώο. Να είμαστε προσεκτικοί, να αγαπούμε το ζώο μας και να το παίρνουμε όταν το θέλουμε πραγματικά. Να κάνουμε υπεύθυνη υιοθεσία, να αντιλαμβανόμαστε ότι το ζώο έχει υποχρεώσεις, έχει ανάγκες. Όταν παίρνεις ένα ζώο, είναι σα να αναλαμβάνεις ένα μικρό παιδί για 15 χρόνια που θα ζήσει. Αν δεν μπορείς να το διαχειριστείς, τουλάχιστον απευθύνσου είτε στον Δήμο, είτε στους Φιλοζωικούς Συλλόγους, προκειμένου να βρεις μια λύση. Μην το εγκαταλείπεις.

* Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο φύλλο του Μεγάλου Σαββάτου 18 Απριλίου 2020.