Ο γιός του στοχαστή και φιλοσόφου Χρήστου Μαλεβίτση, Κωνσταντίνος Μαλεβίτσης, μιλά στα Στερεά Νέα για το μεγάλο έργο και τη ζωή του πατέρα του, με αφορμή την μετονομασία του ΓΕΛ Φιλοθέης σε Λύκειο ΧΡ. ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ
Photo: Ο Κωνσταντίνος Μαλεβίτσης δίπλα στην προτομή του πατέρα του απέναντι από την είσοδο του ΓΕΛ Φιλοθέης- Λύκειο ΧΡ. ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ
Κωνσταντίνος Μαλεβίτσης: «Ο πατέρας μου συνήθιζε να αφιερώνει κάθε βιβλίο του σε αγαπημένα πρόσωπα. Σε μένα έχει αφιερώσει τα «Δοκίμια Ιδεών»: Στον Κωνσταντίνο, τον γιο μου. Την ελπίδα»
Ο Χρήστος Μαλεβίτσης υπήρξε στοχαστής, φιλόσοφος και συγγραφέας δοκιμίων που αποτελούν τομές στη συνείδηση της εποχής μας, εκφράζοντας την πνευματική ανησυχία και τον προβληματισμό του εικοστού αιώνα. Με σεμνή παρουσία στα ελληνικά γράμματα, άντλησε από τους θησαυρούς της θρησκείας, της φιλοσοφίας και της τέχνης. Στα δοκίμιά του επιδιώκει να απαντήσει στο πρωταρχικό ερώτημα «πώς να ζήσω αυθεντικά την ύπαρξή μου και να φανώ αντάξιος της έκτακτης και μοναδικής παρουσίας μου στον κόσμο», εκφράζοντας την αγωνία του για το μυστήριο, την τραγικότητα και την έσχατη μέριμνα του ανθρώπου. Εκτός από το εκτενές δοκιμιακό του έργο, εξίσου αξιόλογες είναι οι μεταφράσεις φιλοσοφικών βιβλίων των Γιάσπερς, Χάιντεγκερ, Μπερντιάεφ και άλλων κορυφαίων σύγχρονων διανοητών, με στόχο να διευρύνει τον φιλοσοφικό στοχασμό στην Ελλάδα.
Γεννήθηκε στην Καλοσκοπή Παρνασσίδος (1927) και βίωσε από τη νεανική του ηλικία τα τραύματα του δεύτερου παγκοσμίου πολέμου. Σπούδασε οικονομικές και εμπορικές επιστήμες στην Αθήνα και εργάστηκε επί τριανταπέντε χρόνια στο δημόσιο τομέα. Από το 1963 μέχρι το τέλος της ζωής του έζησε με την οικογένειά του στη Φιλοθέη Αττικής, διάστημα κατά το οποίο είδαν το φως της δημοσιότητας περισσότερα από είκοσι βιβλία δοκιμίων και δέκα βιβλία μεταφράσεων κλασικών έργων της σύγχρονης σκέψης.
Βραβεύθηκε από την Εθνική Τράπεζα για το βιβλίο «Εσωτερική Διάσταση», τιμήθηκε με το Βραβείο Δοκιμίου για το βιβλίο «Η Τραγωδία της Ιστορίας», με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το βιβλίο «Οι Αγραυλούντες», με το Βραβείο Ουράνη για το βιβλίο «Εφημερία» και με το Βραβείο Δοκιμίου του ελληνικού Pen Club για το βιβλίο «Ο Φωτισμός του Ανθρώπου».
Τιμώντας τη μνήμη του διακεκριμένου Φιλοθεάτη στοχαστή και φιλοσόφου Χρήστου Μαλεβίτση, στο τελευταίο Δημοτικό συμβούλιο του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού, αποφασίστηκε ομόφωνα να ονομαστεί το ΓΕΛ Φιλοθέης «ΧΡ.ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ» προς τιμήν του.
- Για αρχή θα θέλαμε να μας πείτε δυο λόγια για τον πατέρα σας και το έργο του.
Ο πατέρας μου ήταν μια δυναμική προσωπικότητα. Όταν έφυγε από τη ζωή ήμουν σχεδόν έφηβος και πέρασαν χρόνια για να καταλάβω πόσο σημαντικό και πόσο επίκαιρο είναι το έργο του για τον καθένα από μας.
- Υπήρξε στοχαστής, φιλόσοφος και συγγραφέας δοκιμίων που αποτελούν τομές στη συνείδηση της εποχής μας, εκφράζοντας την πνευματική ανησυχία και τον προβληματισμό του εικοστού αιώνα. Πώς ήταν σαν άνθρωπος και σαν πατέρας;
Σαν άνθρωπος ήταν απλός και σεμνός, σοβαρός και ήρεμος. Άνθρωπος του βιβλίου, όχι ιδιαίτερα κοινωνικός, σε αντίθεση με τη μητέρα μου. Έχοντας μεγαλώσει στην επαρχία, αγαπούσε ιδιαίτερα τη φύση, βρίσκοντας διέξοδο από το πολύωρο διάβασμα σε μικρούς περιπάτους στη Φιλοθέη. Στις βόλτες αυτές, σχεδόν κάθε μεσημέρι, τον ακολουθούσα και εγώ, θαυμάζοντας με τα δικά του μάτια, τα δένδρα, τα φυτά, το βουνό, τον ήλιο, τα χρώματα. Ο θαυμασμός του για τη φύση ήταν για μένα μάθημα ζωής.
- Ο ίδιος διευκρίνιζε στους υπότιτλους των βιβλίων του, ότι πρόκειται για μικρά δοκίμια με μεγάλα θέματα, δοκίμια τού εικοστού αιώνα, δοκίμια σύγχρονου προβληματισμού, δοκίμια μεταϊστορικοῦ προβληματισμού, δοκίμια αιχμής για την πνευματική κατάσταση τής εποχής μας ή για την έσχατη μέριμνα τού ανθρώπου. Πώς θα χαρακτηρίζατε εσείς το έργο του;
Για να γίνει κατανοητό το έργο του Χρήστου Μαλεβίτση απαιτεί «παιδεία», μια συγκεκριμένη ευρύτητα γνώσεων, διότι στα δοκίμιά του αγγίζει πολλά διαφορετικά θέματα που αντλεί από τη θρησκεία, τη φιλοσοφία, τη μυθολογία, την ιστορία του πολιτισμού, τη λαϊκή παράδοση.
- Υπάρχει κάποιο βιβλίο/έργο του που ξεχωρίζετε;
Τα δοκίμιά του είναι μικρά δοκίμια για μεγάλα θέματα, όπως αποκαλεί ο ίδιος. Μου είναι δύσκολο να ξεχωρίσω κάποιο βιβλίο, διότι υπάρχουν εξαιρετικά αποσπάσματα διάσπαρτα σε όλα του τα βιβλία. Μάλιστα συνήθιζε να αφιερώνει κάθε βιβλίο του σε αγαπημένα πρόσωπα. Σε μένα έχει αφιερώσει τα «Δοκίμια Ιδεών»: «Στον Κωνσταντίνο, τον γιο μου. Την ελπίδα».
- Ποια είναι η πρώτη εικόνα που σας έρχεται στο μυαλό από τον πατέρα σας;
Μου έρχεται στο νου η εικόνα ενός ανθρώπου που σκέπτεται. Που είναι καθισμένος στο γραφείο του, σκυμμένος στα βιβλία του, με κουλουριασμένο τον αγαπημένο του σκύλο στα πόδια του. Και με ένα ελαφρό μειδίαμα, όταν σηκώνει το κεφάλι.
- Μιλήστε μας και για τον Σύλλογο Φίλων Χρήστου Μαλεβίτση.
Ο Σύνδεσμος Φίλων Χρήστου Μαλεβίτση ιδρύθηκε το 2004 με Πρόεδρο τον πρέσβη και συγγραφέα κ. Β. Βιτσαξή. Πρόκειται για μη κερδοσκοπικό σωματείο με στόχο τη διάσωση και διάδοση του έργου του πατέρα μου, δεδομένου ότι πολλά βιβλία του είχαν μετά τον θάνατό του ήδη εξαντληθεί. Με χορηγίες από τον Δήμο Αθηναίων, τη Βουλή των Ελλήνων και το Ίδρυμα Σ. Νιάρχος, τα μέλη του Συνδέσμου πραγματοποίησαν την ηλεκτρονική καταγραφή και στη συνέχεια την έντυπη έκδοση του έργου του συγγραφέα με τη μορφή Απάντων. Ο Σύνδεσμος έχει ενεργά μέλη που οργανώνουν ομιλίες, εκδηλώσεις και άλλες δραστηριότητες για την προβολή της φιλοσοφικής σκέψης του Χρήστου Μαλεβίτση.
- Πως αισθανθήκατε όταν ενημερωθήκατε για την πρωτοβουλία του Δήμου Φιλοθέης-Ψυχικού να μετονομαστεί το ΓΕΛ Φιλοθέης σε Λύκειο «ΧΡ.ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ»;
Η πρωτοβουλία του Δημάρχου Φιλοθέης-Ψυχικού κ. Δημήτρη Γαλάνη, στον οποίο οφείλω θερμές ευχαριστίες, ήταν ιδιαίτερη τιμή και χαρά για μένα. Πιστεύω ότι η μετονομασία του Λυκείου σε Λύκειο ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ θα συμβάλει στην ευρύτερη γνωστοποίηση του αξιόλογου έργου του πατέρα μου.
- Να κλείσουμε με κάποια συμβουλή που σας έδωσε ο πατέρας σας, για την ζωή σας;
Μια συμβουλή μέσα από κείμενό του, από το βιβλίο «Εφημερία»:
«Τίποτα δεν σου ανήκει. Σου εδόθη όμως ένα κερί, η ψυχή σου. Από τότε που κατάλαβες, άναψες το κερί και είπες. Θα το κρατώ αναμμένο μέσα σε τούτη την κοσμική ξαγρύπνια, ίσαμε να λειώσει. Αυτή είπες πώς είναι η εφημερία σου».
