Οι έξυπνες πόλεις ως συστήματα καινοτομίας και τεχνολογίες πληροφορίας στην ανάπτυξη των πόλεων δημιουργούνται από τη συνένωση τοπικών συστημάτων καινοτομίας που λειτουργούν μέσα στις πόλεις (τεχνολογικές συνοικίες, τεχνολογικά πάρκα, πόλοι καινοτομίας, clusters) με ψηφιακά δίκτυα και εφαρμογές της κοινωνίας της πληροφορίας με περιβαλλοντική αντίληψη. Σε συνδυασμό με την ανθρώπινη ευφυία του πληθυσμού των πόλεων, την συλλογική των θεσμών καινοτομίας και την τεχνητή των ψηφιακών δικτύων και εφαρμογών.
Η έννοια της «έξυπνης πόλης» συγχέεται αφενός με τις ψηφιακές αναπαραστάσεις των πόλεων, ως ψηφιακές πόλεις (digital city και cyber city) και αφετέρου ως μεταφορική. Χρήση του όρου ως κοινός τόπος ποικίλων ηλεκτρονικών πληροφοριακών συστημάτων και ψηφιακών εφαρμογών επί των λειτουργιών των πόλεων, ως intelligent city, όπου περιλαμβάνονται οι έννοιες (invisible city, information city, wired city, telecity, knowledge – based city, virtual city, electronic communities, electronic spaces, flexicity, teletopia, cyberville, etc. στις περισσότερες από τις οποίες λείπουν στοιχεία ευφυΐας.
Οι έξυπνες πόλεις ή ευφυείς κοινότητες (smart – intelligent cities) αποτελούν τμήμα του ευρύτερου σχεδίου των δυτικών κοινωνιών για μετάβαση στην κοινωνία και οικονομία της γνώσης, καθόσον βελτιώνουν τις ανθρώπινες ικανότητες δημιουργικότητας, μάθησης και καινοτομίας. Οι ευφυείς κοινότητες αντιπροσωπεύουν τις έξυπνες πόλεις ως αποτέλεσμα συνδυασμού ανθρωπίνων ικανοτήτων, θεσμών μάθησης και ψηφιακής τεχνολογίας, που οδηγεί σε νέες λειτουργίες των πόλεων, όπως στρατηγική ευφυΐα, μεταφορά τεχνολογίας, καινοτομία και ψηφιακή παροχή υπηρεσιών.
Οι κυβερνοπόλεις (cyber digital cities) αντιμετωπίζουν τις έξυπνες πόλεις ως πρόβλημα ψηφιακής δικτύωσης, αισθητήρων, intelligent agents, και αυτοματοποίησης της συλλογής και επεξεργασίας της πληροφορίας.
Οι έξυπνες πόλεις βασίζονται αφενός στο σύστημα καινοτομίας (τοπικό/περιφερειακό), το οποίο καθοδηγεί την ανάπτυξη γνώσεων και τεχνολογιών στους οργανισμούς της περιοχής όπως επιχειρήσεις, πανεπιστήμια, τεχνολογικά κέντρα, θερμοκοιτίδες κ.α και αφετέρου στις ψηφιακές εφαρμογές διαχείρισης πληροφορίας και γνώσεων, που διευκολύνουν την πληροφόρηση, την επικοινωνία, τη λήψη αποφάσεων, τη μεταφορά και εφαρμογή τεχνολογιών και τη συνεργασία στην καινοτομία.
Τα Smart Communities είναι τυπικές κυβερνοπόλεις (cyber cities), δημιουργούν ένα ψηφιακό χώρο, πάνω σε μια δικτυακή υποδομή, που προσφέρει υπηρεσίες διακυβέρνησης στον πληθυσμό της πόλης, με έμφαση στην ψηφιακή τεχνολογία και στον τρόπο που συνδέεται με το φυσικό χώρο της πόλης.
Οι Intelligent Communities παράλληλα, συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός συστήματος μέτρησης που επιτρέπει την ποσοτική αξιολόγηση του «βαθμού ευφυΐας» μιας πόλης με σημαντική συμβολή στη διασύνδεση της έννοιας της ευφυούς κοινότητας αφενός με την κοινωνία της πληροφορίας και αφετέρου με την οικονομία της γνώσης και της καινοτομίας.
Η ευφυής πόλη είναι ένα τριεπίπεδο περιοχικό σύστημα καινοτομίας που συνθέτει ανθρώπινες ικανότητες και δραστηριότητες έντασης – γνώσεων, θεσμούς τεχνολογικής μάθησης και ψηφιακούς χώρους επικοινωνίας, ώστε να μεγιστοποιείται η ικανότητα καινοτομίας της πόλης σε ένα σύστημα τρίτης γενιάς.
Το πρώτο επίπεδο βάσης περιλαμβάνει τις δραστηριότητες έντασης – γνώσεων της πόλης, δηλαδή δραστηριότητες μεταποίησης και υπηρεσιών που αυτοοργανώνονται σε συστάδες (clusters), η εγγύτητα δε σε φυσικό χώρο είναι το άμεσο συνδετικό στοιχείο για ένα ενιαίο σύστημα παραγωγής και καινοτομίας που βασίζονται στην εξειδίκευση, την ατομική δημιουργικότητα και τη συνεργασία μέσα στο cluster το οποίο συνδέεται άμεσα με την ευφυΐα, εφευρετικότητα και τη δημιουργικότητα τους ως μια δημιουργική τάξη πολιτών.
Το δεύτερο επίπεδο περιλαμβάνει τους θεσμικούς μηχανισμούς κοινωνικής συνεργασίας για μάθηση και καινοτομία όπως στρατηγικής πληροφόρησης, συγκριτικής αξιολόγησης, χρηματοδότησης κινδύνου, μεταφοράς τεχνολογίας συνεργατικής ανάπτυξης νέων προϊόντων και βασίζεται στη συλλογική ευφυΐα του πληθυσμού της πόλης.
Το τρίτο επίπεδο ως δημόσιο σύστημα ψηφιακής επικοινωνίας περιλαμβάνει τα ψηφιακά εργαλεία και εφαρμογές υποστήριξης της καινοτομίας, τα οποία δημιουργούν ένα εικονικό περιβάλλον χειρισμού της πληροφορίας και των γνώσεων και αναφέρεται σε σύστημα τεχνητής ευφυΐας που είναι στη διάθεση του πληθυσμού της πόλης για να υποστηρίξει τόσο τις ατομικές επιλογές του, όσο και τη συλλογική επικοινωνία και συνεργασία.
Η ψηφιακή διάσταση των έξυπνων πόλεων ως ευρυζωνικό δίκτυο με 5G και οπτικές ίνες, περιλαμβάνει τις e- Τεχνολογίες, την e- Καινοτομία, την Ψηφιακή επιχειρηματικότητα, την e- Διακυβέρνηση, την Απεικόνιση – Προβολή και e- Πληροφόρηση.
Οι έξυπνες πόλεις στην πραγματική τους διάσταση είναι θέμα ανθρώπινων ικανοτήτων, θεσμών και ψηφιακών υπηρεσιών στο πεδίο της μάθησης, γνώσης και καινοτομίας, όπου περιλαμβάνονται οι προκλήσεις σχεδιασμού έξυπνων πόλεων με τις μεθόδους και τις τεχνικές διασύνδεσης της ανθρώπινης και της τεχνητής ευφυΐας που διαθέτει μια πόλη ή περιφέρεια.
Ο Κωνσταντίνος Κουσκούκης είναι Καθηγητής Δερματολογίας Νομικός, Πρόεδρος Ελληνικής Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής και Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Τουρισμού Υγείας
