Ο πλανήτης Αφροδίτη

Γράφει ο Ηλίας Χρ. Θάνος

27 Οκτωβρίου 2021

του/της Newsroom

Η Αφροδίτη είναι ο δεύτερος κατά σειρά πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος και ο έκτος κατά μέγεθος. Είναι ο μοναδικός πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος που πήρε το όνομά του από γυναικεία θεότητα της αρχαιότητας και συγκεκριμένα από την θεά του έρωτα και της ομορφιάς, την Αφροδίτη. Η Αφροδίτη είναι μόλις 5% μικρότερη από την Γη και έχει την ίδια πυκνότητα, την ίδια χημική σύσταση και το ίδιο βαρυτικό πεδίο με την Γη. Με άλλα λόγια, είναι ένας βραχώδης πλανήτης που μοιάζει πολύ με την Γη. Η Αφροδίτη έχει και αυτή ατμόσφαιρα αλλά με διαφορετική σύσταση και εξαιρετικά πυκνή. Χαρακτηριστικά, η πίεση που ασκεί η ατμόσφαιρα στην επιφάνεια του πλανήτη αγγίζει τις 92 γήινες ατμόσφαιρες. Αυτό ισοδυναμεί με την πίεση σε βάθος 920 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Ακόμη, η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης αποτελείται κυρίως από διοξείδιο του άνθρακα. Γι’ αυτό και στην Αφροδίτη συναντούμε έντονο το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Με άλλα λόγια, τι είναι αυτό που συμβαίνει στην Αφροδίτη; Οι ακτίνες του Ηλίου σε ποσοστό 20% περνούν από την ατμόσφαιρα, λόγω της πάχους της. Άλλες απορροφούνται από το έδαφος και άλλες αντανακλώνται προς τα πάνω. Λόγω της παρουσίας του διοξειδίου του άνθρακα οι ακτίνες απορροφώνται και αυξάνουν την θερμοκρασία του πλανήτη. Έτσι, παρατηρούμε το εξής παράδοξο: Αν και ο Ερμής είναι ο πιο κοντινός πλανήτης στον Ήλιο, στην Αφροδίτη συναντάμε τις υψηλότερες θερμοκρασίες με βαθμούς που ξεπερνούν του 462οC. Ωστόσο, οι ακτίνες του Ηλίου, λόγω της πυκνής ατμόσφαιρας, κατανέμονται ομοιόμορφα στον πλανήτη και έτσι δεν παρατηρούμε σκοτεινές και φωτεινές περιοχές. Ακόμη, στην ατμόσφαιρα οι άνεμοι φτάνουν τα 360 χιλιόμετρα την ώρα και τα σύννεφα βρέχουν θειικό οξύ αλλά τα κατώτερα στρώματα είναι εξαιρετικά ζεστά και οι σταγόνες εξατμίζονται πριν φτάσουν στο έδαφος.

Παρατηρησιακά, η Αφροδίτη είναι το τρίτο κατά σειρά πιο φωτεινό αντικείμενο στον ουρανό μετά τον Ήλιο και την Σελήνη. Αυτό οφείλεται στο ότι είναι αρκετά κοντά μας επειδή η τροχιά της είναι τέτοια που ποτέ δεν βρίσκεται πάνω από 47ο μακριά από τον Ήλιο στον ουρανό και επειδή λόγω της παχιάς της ατμόσφαιρας αντανακλά το φως σε μεγάλο ποσοστό. Πάντα η Αφροδίτη είναι ορατή είτε νωρίς το βράδυ είτε νωρίς το πρωί, γι’ αυτό και στην καθομιλουμένη αποκαλείται Αποσπερίτης και Αυγερινός, αντίστοιχα. Η επιφάνειά της δεν είναι ορατή με κλασικά τηλεσκόπια, γιατί όπως είπαμε, η Αφροδίτη καλύπτεται από ένα πυκνό στρώμα θειικού οξέος, διοξειδίου του άνθρακα, με λιγοστά ίχνη διοξειδίου του αζώτου, οξυγόνου και νερού.

Η Αφροδίτη βρίσκεται σε απόσταση 0,72 αστρονομικών μονάδων από τον Ήλιο (περίπου 108 εκατομμύρια χιλιόμετρα). Έχει μάζα 0,815 γήινες μάζες και διάμετρο 12.104 χιλιόμετρα. Η περιφορά της γύρω από τον Ήλιο είναι αριστερόστροφη (δηλαδή αντίθετα από την φορά των δεικτών του ρολογιού) και διαρκεί 224,7 γήινες ημέρες. Η περιστροφή της γύρω από τον άξονά της διαρκεί 243 γήινες ημέρες και επειδή είναι αργή η Αφροδίτη έχει αδύναμη μαγνητική σφαίρα. Το συναρπαστικό όμως είναι ότι περιστρέφεται προς την αντίθετη φορά απ’ αυτή που περιστρέφονται η Γη και οι περισσότεροι πλανήτες.

Δηλαδή, κινείται δεξιόστροφα. Άγνωστη μας είναι η αιτία αυτής της ιδιομορφίας της. Η περιφορά και η περιστροφή του πλανήτη οδηγούν σε μια μειωμένη διάρκεια ηλιακής ημέρας. Έτσι, ο ήλιος στην Αφροδίτη ανατέλλει, από τα δυτικά λόγω της δεξιόστροφης περιστροφής της, κάθε 117 ημέρες. Βέβαια, δεν είναι ορατός από την επιφάνεια λόγω των νεφών και της πυκνής ατμόσφαιρας.

Η Αφροδίτη δεν έχει φεγγάρια.

Μερικές από τις αποστολές που έχουν πάει στην Αφροδίτη είναι οι Venera (Σοβιετική), Pioneer Venus (Αμερικάνικη) καθώς και η Magellan η οποία χαρτογράφησε την επιφάνεια και μας έδειξε ότι ο αρχαιότερος ηφαιστειακός κρατήρας είναι 800 εκατομμυρίων ετών. Μάλιστα το Venera 7 έγινε το πρώτο ανθρώπινο κατασκεύασμα που έφτασε στην επιφάνεια της Αφροδίτης και <<κρατήθηκε στην ζωή>> για 23 λεπτά πριν καταρρεύσουν τα συστήματά του. Μας πρόσφερε εικόνες από την επιφάνεια της Αφροδίτης. Από αυτήν και από άλλες αποστολές, καθώς και από χαρτογράφηση που έχει γίνει με ραδιοκύματα ξέρουμε ότι στην επιφάνεια της Αφροδίτης υπάρχουν βουνά, φαράγγια και ηφαιστειογενής πεδιάδες, πάρα πολλά ηφαίστεια και ποταμοί λάβας. Το ψηλότερο βουνό της Αφροδίτης έχει ύψος 8,8 χιλιόμετρα. Τέλος , οι κρατήρες, από προσκρούσεις μετεωριτών, λόγω της παχιάς ατμόσφαιρας και της γεωλογικά ενεργής επιφάνειας διαφέρουν από αυτούς που συναντάμε στους άλλους πλανήτες. Ακόμη, μικρότεροι κρατήρες δεν υπάρχουν διότι τα μικρότερα αντικείμενα καίγονται στην πυκνή ατμόσφαιρα και εξαϋλώνονται.

ΠΗΓΕΣ:

-ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΣΤΑΝΑΣ, Προς τ’ άστρα, Ένα μαγευτικό ταξίδι στον κόσμο της Αστροφυσικής, ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ ΤΟΥ ΚΑΝΑΛΙΟΥ ASTRONIO, εκδόσεις KAKTOS, σελ.58-59

-Jim Bell,το ΒΙΒΛΙΟ του Διαστήματος, Από την Αρχή έως το Τέλος του Χρόνου, 250 Ορόσημα στην Ιστορία του Διαστήματος και της Αστρονομίας, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε., Σελ.34

– Jacqueline Mitton,Cambridge illustrated dictionary of astronomy, Σελ.372-374

-Venus Facts for Kids | Information, Location, Summary & History (nineplanets.org) (https://nineplanets.org/kids/venus/)

-The planets,THE DEFINITIVE VISUAL GUIDE TO OUR SOLAR SYSTEM, DK SMITHSONIAN,Σελ.62

Φωτογραφία: NASA

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

27 Μαρτίου 2024