Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας σε έναν άνισο κόσμο, 2021

Της Κωνσταντίνας Γέρου, ψυχολόγου, Bs, Ma, Οικοτροφείο ΕΠΑΨΥ Λιβαδειάς

5 Οκτωβρίου 2021

του/της Newsroom

Σε έναν κόσμο όπου η ψαλίδα ανάμεσα στους οικονομικά ισχυρούς και τους ανίσχυρους μεγαλώνει, ιδιαίτερα τώρα που η παγκόσμια πραγματικότητα κλονίζεται όχι μόνο από μια κρίση στην οικονομία αλλά και από μια κρίση στην υγεία, η εξασφάλιση της δημόσιας ψυχικής υγείας κρίνεται πιο απαραίτητη από ποτέ. Σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά και στη χώρα μας, τα τελευταία χρόνια, και δικαίως, τα social media και ΜΜΕ αναδεικνύουν όλο και περισσότερο φαινόμενα κοινωνικής ανισότητας που έχουν σχέση με το γένος, τη φυλή, την εθνικότητα, τις σεξουαλικές προτιμήσεις και την ταυτότητα, και γενικότερα την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας. Όλα τα παραπάνω, προφανώς, δεν προέκυψαν τώρα. Προϋπήρχαν. Αλλά σαν να φαίνεται ότι οι κόποι και οι αγώνες που δόθηκαν όλα τα προηγούμενα χρόνια αρχίζουν να πιάνουν τόπο και ο κόσμος να είναι πιο έτοιμος να μιλήσει ανοιχτά και να διαπραγματευτεί με ειλικρίνεια τις ανάγκες που προκύπτουν για τη διασφάλιση της ψυχικής υγείας όλων.

Σε χώρες μετρίου και χαμηλού οικονομικού εισοδήματος το 75%-95% των ψυχικά ασθενών δεν έχει πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ενώ το ποσοστό αυτό δεν είναι αισθητά καλύτερο στις χώρες υψηλού εισοδήματος. Η απουσία επενδύσεων στον τομέα της ψυχικής υγείας, δυσανάλογα με τον συνολικό προϋπολογισμό για την υγεία, ενισχύει το έλλειμμα όσον αφορά τη θεραπεία της ψυχικής υγείας (wfmh.global).

Στη χώρα μας, παρ’ όλες τις προσπάθειες της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, το σύστημα μετανοσοκομειακής φροντίδας ψυχικά ασθενών έχει τεράστιες ανεπάρκειες. Η μεταρρύθμιση αυτή ξεκίνησε στις αρχές του 1980 με την έκτακτη οικονομική ενίσχυση της τότε ΕΟΚ και από το 1995 ως τις μέρες μας λειτουργεί με το πρόγραμμα «Ψυχαργώς», που ουσιαστικά φροντίζει για τον εκσυγχρονισμό των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, και το πέρασμα από την ασυλική ψυχιατρική στην κοινοτική ψυχιατρική. Ψυχικά ασθενείς με εξιτήριο στο χέρι, που, δυστυχώς, δεν έχουν ένα υποστηρικτικό οικογενειακό περιβάλλον, μια στέγη, νομική στήριξη και κοινωνική πλαισίωση, καταλήγουν για μία ακόμη φορά να νοσηλεύονται, ενισχύοντας το φαινόμενο της «περιστρεφόμενης πόρτας» των ελληνικών δημόσιων ψυχιατρείων.

Η Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας, με τη δημιουργία κέντρων ημέρας, ξενώνων φιλοξενίας και οικοτροφείων στην Αττική και στην επικράτεια, προσπαθεί να κλείσει αυτό το κενό και να δημιουργήσει ευκαιρίες κοινωνικής ενσωμάτωσης και ενδυνάμωσης των ψυχικά ασθενών που φιλοξενεί. Ωστόσο, οι δομές της ΕΠΑΨΥ, αλλά και των άλλων δημόσιων και ιδιωτικών φορέων που εδρεύουν στη χώρα μας, δεν αρκούν. Χρειάζεται μια άμεση ολική παρέμβαση πρόληψης, ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και πλαισίωσης από την πολιτεία πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας. Πρέπει να δημιουργηθούν ευκαιρίες ψυχοεκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης σε θέματα ψυχικής υγείας στα παιδιά και στους εφήβους, στους γονείς, στην υγειονομική κοινότητα, στους δημόσιους φορείς, στην αστυνομία‧ προγράμματα κοινωνικής, ψυχολογικής και νομικής υποστήριξης για τους ψυχικά ασθενείς και τις οικογένειες/φροντιστές τους‧ ευαισθητοποίηση και γνώση σχετικά με το ψυχικό τραύμα αλλά και το συλλογικό τραύμα, που μεταφέρεται από γενιά σε γενιά (transgenerational trauma), και τη διαχείριση ανθρώπων επιζώντων από τραυματικές εμπειρίες. Επιπλέον, οι στεγαστικές δομές πρέπει να αυξηθούν. Η ζήτηση και οι ανάγκες είναι μεγάλες.

Ασθενής ψυχικής υγείας μπορεί να είναι/γίνει οποιοσδήποτε: εσύ, η μητέρα σου, ο πατέρας σου, το παιδί σου, ο παιδικός σου φίλος, ο γείτονας… Οφείλουμε να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες και να πράττουμε με ευαισθητοποίηση και ενσυναίσθηση, καθώς, με κάθε ύπαρξη που κατακερματίζεται, κατακερματίζεται ένα μέρος του συλλογικού σώματος.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

27 Μαρτίου 2024