“Φτιάξε καρδιά μου το δικό σου παραμύθι..”
Αυτό πρέπει να ήταν το motto του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Λένε, πως όσοι πλάθουν παραμύθια πλάθουν στην ουσία τη ζωή που θα ήθελαν να ζήσουν.
Διαβάζοντας κανείς για τη ζωή του πασίγνωστου “παραμυθοποιού”, εύκολα αντιλαμβάνεται από πού προέρχεται αυτό το σκεπτικό. Και αυτό διότι, η προσωπική ζωή του αγαπημένου συγγραφέα των παιδικών μας χρόνων, κάθε άλλο παρά παραμυθένια ήταν.
Ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν είναι ένας από τους πιο αγαπημένους παιδικούς συγγραφείς, συνυφασμένος με την φαντασία που μας πήγαινε πάντα σε έναν άλλο κόσμο γεμάτο πολύχρωμες ιστορίες. Στη διάρκεια της ζωής του, έγραψε ποιήματα, διηγήματα, ταξιδιωτικές εντυπώσεις. Στον χώρο της παγκόσμιας λογοτεχνίας ωστόσο, ο μελαγχολικός Άντερσεν είναι γνωστός για τα 168 παραμύθια του, τα οποία ζωντανεύουν μέχρι σήμερα ασχημόπαπα, μολυβένια στρατιωτάκια και μπαλαρίνες στα μάτια κάθε μικρού αναγνώστη.
Η προσωπική του ζωή όμως, δεν ήταν ακριβώς παραμυθένια.
Το αγοράκι με τα σπίρτα
Γεννήθηκε στις 2 Απριλίου του 1805 στην πόλη Όντενσε της Δανίας. Οι περαστικοί που τον συναντούσαν τον χαρακτήριζαν ως “Ένα περίεργο παιδί με εξαιρετική φαντασία” αφού συνήθως προχωρούσε σαν ονειροπαρμένος και το μυαλό του δεν το είχε πουθενά αλλού παρά μόνο στα ποιήματα και στο διάβασμα.
Γιος ενός ταπεινού υποδηματοποιού και μιας “πλύστρας” όπως την αποκαλούσαν οι κάτοικοι της πόλης, μένει ορφανός από πατέρα στα έντεκα του χρόνια και αναγκάζεται να κάνει διάφορες δουλειές για να επιβιώσουν αυτός και η μητέρα του. Αρχικά προσπαθεί να μάθει την τέχνη του πατέρα του αλλά μάταια, ενώ όταν καταφέρνει να αποφοιτήσει τελικά από το σχολείο των άπορων παιδιών, μπαίνει σε ένα ραφτάδικο για να μάθει την τέχνη αλλά η προσπάθεια δεν αποδίδει καρπούς.
Το προσωπικό του καταφύγιο, για τις ελάχιστες ελεύθερες ώρες που έχει, είναι ένα μικρό κουκλοθέατρο. Φτιάχνει με τα ίδια του τα χέρια τις κούκλες, τις ντύνει και δίνει τις δικές του προσωπικές παραστάσεις με έργα κυρίως του Σαίξπηρ που απομνημονεύει με ιδιαίτερη ευκολία. Κάπως έτσι γίνεται γνωστός στο βασιλιά της Δανίας Φρειδερίκο τον 6ο, ο οποίος ενδιαφέρεται να γνωρίσει από κοντά το “παράξενο” αυτό αγόρι. Στη συνέχεια, τον αποστέλλει σε ένα από τα καλύτερα σχολεία της χώρας, καταβάλλοντας ο ίδιος τα δίδακτρα.
Ακόμα κι έτσι όμως, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν τελειώνει με ιδιαίτερη δυσκολία το Γυμνάσιο σε ηλικία 23 ετών. “Τα χρόνια αυτά ήταν τα πιο πικρά και σκοτεινά της ζωής μου”, γράφει στην αυτοβιογραφία του, όπου επίσης αναφέρει ότι ήταν θύμα ενοχλήσεων που τον οδήγησαν στην κατάθλιψη. Στη συνέχεια γράφεται στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Με μόνη περιουσία 30 φράγκα και με όνειρο να γίνει ηθοποιός, δίνει εξετάσεις στη Βασιλική Σχολή Θεάτρου από τις οποίες τον απορρίπτουν επειδή ήταν “άσχημος και αδύνατος”.
Το 1822 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο το οποίο όμως περνά απαρατήρητο. Δεν είναι παρά 20 χρόνια μετά, το 1845, όταν κυκλοφορεί το έργο του “Η μικρή γοργόνα”, που ο Άντερσεν αρχίζει να αναγνωρίζεται ως λογοτέχνης. Στα χρόνια που ακολουθούν, ενώ πολλά από τα έργα του παραμένουν σχεδόν άγνωστα έξω από τη Σκανδιναβία, τα παραμύθια του αρχίζουν να μεταφράζονται σε άλλες γλώσσες και σήμερα, είναι από τα πιο πλέον πολυμεταφρασμένα λογοτεχνήματα σε όλη την ιστορία.
Από το 1845 έως το 1872, ο Άντερσεν γράφει τα πιο γνωστά και αγαπημένα σήμερα παραμύθια των μικρών και μεγάλων του θαυμαστών. Ο ήσυχος παραμυθάς αφιερώνει τη ζωή του ολοκληρωτικά στη συγγραφή των έργων του. Αλλά ακόμα κι όταν η δουλειά του αναγνωρίζεται, η προσωπική του ζωή δεν είναι ποτέ το ίδιο φωτεινή.
“Η ζωή κάθε ανθρώπου είναι ένα παραμύθι γραμμένο από τα χέρια του Θεού”
Η ερωτική του ζωή χαρακτηριζόταν από μεγάλες απογοητεύσεις, πολλές από τις οποίες ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν εμπνεύσεις για τα λογοτεχνήματα του. Έχει γράψει στο προσωπικό του ημερολόγιο για την αδυναμία του να συνάψει ερωτικές σχέσεις, φτάνοντας στο σημείο να εκλιπαρεί τον θεό για μία σύντροφο. “Δώσε μου ζωή. Δώσε μου μία νύφη. Το αίμα μου ποθεί την αγάπη, όπως και η καρδιά μου!”, έγραφε ο νεαρός τότε Andersen.
Το γεγονός ότι δεν έκανε ποτέ σοβαρή σχέση, πόσο μάλλον οικογένεια, ενδεχομένως να οφείλεται στον ντροπαλό χαρακτήρα του, ο οποίος υπερνικούσε την εικόνα του φιλόδοξου, ευαίσθητου και ευφυή άνδρα η οποία διαπνεόταν από το έργο του. Αν και είναι καταγεγραμμένος ο έρωτάς του για πολλές γυναίκες, είναι επίσης γνωστό ότι δεν μπορούσε να κερδίσει την καρδιά τους, με τις επιθυμίες του για αγάπη να παραμένουν πάντοτε τελικά ανεκπλήρωτες.
Την άνοιξη του 1872, ο 67χρονος πλέον Άντερσεν πέφτει από το κρεβάτι του και χτυπά σοβαρά. Δεν γίνεται ποτέ εντελώς καλά και στις 4 Αυγούστου του 1875, σε ηλικία 70 ετών, αφήνει την τελευταία του πνοή μαζί με μια τεράστια παρακαταθήκη που έμελλε να θρέψει τα όνειρα και τη φαντασία πολλών μελλοντικών γενεών.
Μερικά από τα πιο γνωστά παραμύθια του Άντερσεν, είναι:
- Den lille havfrue (Η μικρή γοργόνα)
- Kejserens nye klæder (Τα καινούρια ρούχα του αυτοκράτορα)
- De vilde svaner (Οι αγριόκυκνοι)
- Snedronningen (Η Βασίλισσα του χιονιού)
- Prinsessen på ærten (Η Βασιλοπούλα και το ρεβίθι)
- Tommelise (Η Τοσοδούλα)
- Den grimme ælling (Το ασχημόπαπο)
- De røde sko (Τα κόκκινα παπούτσια)
- Holger Danske (Χόλγκερ ο Δανός)
- Den lille pige med svovlstikkerne (Το κοριτσάκι με τα σπίρτα)
- Den standhaftige tinsoldat (Το μολυβένιο στρατιωτάκι)
- Dyndkongens datter (Η δύναμη της αγάπης)
- En rose fra Homers grav (Ένα τριαντάφυλλο από τον τάφο του Ομήρου)