Ιωάννα Ξέρα: «Εμείς θα φύγουμε, αλλά πίσω θ’ αφήσουμε συντρίμμια»

Κραυγή αγωνίας για το αύριο των νέων γενιών εκφράζει με συνέντευξη της στα «Στερεά Νέα» η λαϊκή ζωγράφος από τη Σπερχειάδα Μακρακώμης, Ιωάννα Ξέρα. Η κ. Ξέρα θυμάται τα παιδικά της χρόνια και εξηγεί από πού αντλεί την έμπνευσή της. Εκφράζει το παράπονό της για τον αποκλεισμό που βιώνει από τα «κυκλώματα της τέχνης», αλλά […]

2 Μαΐου 2020

του/της Newsroom

Κραυγή αγωνίας για το αύριο των νέων γενιών εκφράζει με συνέντευξη της στα «Στερεά Νέα» η λαϊκή ζωγράφος από τη Σπερχειάδα Μακρακώμης, Ιωάννα Ξέρα.

Η κ. Ξέρα θυμάται τα παιδικά της χρόνια και εξηγεί από πού αντλεί την έμπνευσή της. Εκφράζει το παράπονό της για τον αποκλεισμό που βιώνει από τα «κυκλώματα της τέχνης», αλλά παρά την αγωνία της για τα «συντρίμμια» του αύριο, η ίδια θα αφήσει πίσω της ένα τεράστιο έργο ιστορίας, παράδοσης, ηθών και εθίμων. Ένα έργο που θα κρατά ζωντανό όλα όσα τείνουν να φθίνουν.

Συνέντευξη στον Παύλο Σφέτσα

Αρχικά πείτε μας δυο λόγια για σας κι από πότε θυμάστε τον εαυτό σας να ζωγραφίζει τα θέματα που σήμερα βλέπουμε να αποτυπώνονται στους πίνακές σας.

Γεννήθηκα στη Σπερχειάδα και τα παιδικά χρόνια ήταν δύσκολα. Σε σπίτια «πυρήνες» τα λέγανε, με πατώματα που τα περνούσαμε με βουνιές, δλδ. ακαθαρσίες από αγελάδες, για να είναι λεία η επιφάνεια, χωρίς σκόνη και πέτρες. Οι αυλές ήταν γεμάτες λουλούδια. Η καθημερινή επιβίωση ήταν πρόβλημα κι εγώ αναγκαζόμουν μετά το σχολείο να πηγαίνω σε κεραμοποιείο να βγάζουμε τούβλα κλπ. από το καμίνι, έντεκα χρονών. Με μάνα που ξενόπλενε και πατέρα ανάπηρο, με ό,τι μπορούσε, αλλά σαν έρχονταν η βραδιά, μας έπαιρνε αγκαλιά τα τρία αδέλφια και μας έλεγε ιστορίες. Αυτές οι εικόνες έμειναν για πάντα μέσα μου ώστε να με βοηθήσουν να κρατήσω μνήμες για να ζωγραφίσω την παράδοση μιας Ελλάδας που σήμερα χάνεται. Τέλειωσα το δημοτικό κι έμαθα κομμωτική και μοδιστρική.

Κάθε Δευτέρα έρχονταν οι παζαριώτες και γυρολόγοι κι εκεί είχαν κορνίζες με ζωγραφιές της Αναγέννησης. Μου είχε κολλήσει μια ζωγραφιά με κάτι κυρίες. Τότε αποφάσισα ότι θα γινόμουν ζωγράφος. Δούλευα σε διάφορα, αλλά κράτησα το όνειρο και παρακολούθησα μαθήματα διά αλληλογραφίας. Μόνο αυτό μπορούσα. Όταν κατεβήκαμε στη Λαμία, τρύπωνα στη Δημοτική Βιβλιοθήκη. Εκεί μέσα στα βιβλία, τις εικόνες και τις ζωγραφιές άρχισα να δουλεύω αντιγραφές για να μάθω κι έτσι ξεκίνησα μετά να κάνω τις παιδικές μου αναμνήσεις. Σιγά σιγά τόλμησα τα νεοκλασικά της παλιάς Λαμίας, που υπήρχαν, και διαβάζοντας με τράβηξε η ιστορία. Όμως τα ερεθίσματα ήρθαν από τα σχολικά βιβλία, που ήταν όλο λογοτεχνία, ζωγραφιές, ποίηση κι όλο «ταξίδευα» μέσα στις σελίδες και ονειρευόμουν.

Η πρώτη μου έκθεση ήταν στο φουαγιέ του Δημοτικού Θεάτρου Λαμίας, όπου εκεί συνάντησα τον ζωγράφο, Δημήτρη Τσιριγκούλη, ο οποίος με πήγε στην Γκαλερί «Κρεωνίδης» το 1978 και συνέχισα στο «Αγκάθι» του Γιώργου Καρτάλου το 1980. Οι πρώτες μου εκθέσεις ήταν σταθμός. Συνέχισα με την αγάπη των φιλότεχνων να κάνω αυτά που ήθελα, να μην χαθεί η παράδοση. Τα μοναστήρια ήρθαν σε μια περίοδο που αρρώστησε με βαρύ εγκεφαλικό η μητέρα μου και τα άφησα όλα για να τη φροντίσω. Τότε στράφηκα και στον Θεό για δύναμη. Πάντα πήγαινα σε ένα αγαπημένο μου χωριό, τη Βελίτσα ή Τιθορέα, τα λημέρια του Οδυσσέα Ανδρούτσου και ζωγράφιζα. Εκεί έγινε ένα μοναστήρι που με έκανε να προβληματιστώ. Δεν ήμουν και τόσο γνώστης μοναχισμού κι έτσι άρχισα να τα συνδυάζω με το 1821 και την προσφορά τους στον Αγώνα. Αυτό ήταν η αιτία να κάνω τη σειρά των μοναστηριών, να αρχίσω τα βυζαντινά κι αν θέλει ο Θεός, τα μοναστήρια του Πόντου να τα ζωντανέψω ξανά με την ιστορία τους. Αυτό είναι το όνειρό μου, αν και είναι δύσκολοι οι καιροί και οι καταστάσεις.

«Με άλλον με παντρεύουνε, σε εσένα ο νους μου πάει», λέει το τραγούδι.

Τι είναι αυτό που σας εμπνέει, ώστε να πείτε ότι «τώρα θα ζωγραφίσω αυτό»;

Ό,τι αισθάνομαι εκείνη την στιγμή διαβάζοντας, βλέποντας ή ακούγοντας ένα παλιό δημοτικό τραγούδι. Μου αρέσουν άλλωστε αυτά, μου δίνουν ζωή. Είναι τραγούδια παράδοσης μέσα από τη λαϊκή σοφία και τους καημούς των απλών παλιών ανθρώπων, είτε είναι μοιρολόι, είτε αγάπης και ξενιτιάς. Όλα έχουν πολλές εικόνες, αναμνήσεις από διηγήσεις ή βιβλία. Βλέπετε, παλιά διαβάζαμε, δεν υπήρχε σπίτι να μην έχει βιβλιοθήκη, ενώ σήμερα πιάνουν χώρο.

Έχετε επιλέξει μια μοναχική ζωή χωρίς πολλά τεχνολογικά μέσα. Αυτή η επιλογή σας βοηθά στην ηρεμία της ψυχής και την έμπνευση;

Από τότε που είχα τους γονείς ασθενείς άρχισα ν’ αποτραβιέμαι από όλα. Άλλωστε είχα να κάνω με κατάκοιτο άτομο, που αγαπούσα πολύ. Η μάνα μου ήταν αυτή που με έκανε αυτό που είμαι. Όταν έφυγε, ένα κομμάτι μου έφυγε μαζί της. Επέλεξα την απομόνωση. Όταν έφυγε κι ο πατέρας μου οκτώ χρόνια μετά, είχα τηλέφωνο μα όταν άκουσα πως έφυγε κι η μόνη αδελφική μου φίλη -εδώ στη Λαμία- το έκοψα τελείως. Μόνο με εκείνη μιλούσα. Δεν άντεχα πια τον ήχο τηλεφώνου και δεν υπήρχε λόγος να το έχω. Το μόνο που κράτησα είναι το facebook και για τη δουλειά μου, αλλά να έχω κι επαφή με τον κόσμο όποτε θέλω κι όσο θέλω, κι αυτό με βοηθάει αρκετά. Με κάνει δυνατή και δεν αποσπάται ο νους από τον ψυχικό μου κόσμο, παρά εδώ, σε ένα διάλειμμα καφέ και ενημέρωσης.

«Για μια φορά είναι η λεβεντιά». Παραδοσιακό τραγούδι.

Θαρρώ πως έχετε όλους τους πίνακες σαν παιδιά σας. Είναι κάποιο που ξεχωρίζει για τον κόπο να δημιουργηθεί, τη συναισθηματική αξία ή για κάποιον άλλον λόγο;

Όλα παιδιά μου είναι, που κι αυτό έχει επιπτώσεις επαγγελματικά. Όταν έρχεται η ώρα να κάνω έκθεση, πεθαίνω μέσα μου να τ’ αποχωριστώ και τα κάνω μαντάρα. Είναι παιδιά μου, φιλαράκια. Μαζί σκαρώνουμε μια ιστορία στο μουσαμά, γελάμε, κλαίμε, τραγουδάμε, κάνουμε και κομποσκοίνι, πλάκα έχουμε. Αυτό που μου κάνει εντύπωση είναι ο Όσιος Λουκάς. Δεν ξέρω που βρήκα τη δύναμη να κάνω τέτοιο έργο. Το τελευταίο έργο πριν φύγει η μάνα μου. Σήμερα δεν θα μπορούσα να το κάνω αυτό, μου φαίνεται απίστευτο 2,50×1,50.

Στις αναρτήσεις σας στο facebook διακρίνει κανείς την αγωνία για την πατρίδα και τη θρησκεία. Θεωρείτε πως βάλλονται τη σημερινή εποχή;

Όλοι μου λένε να μην κάνω τέτοιες αναρτήσεις, να μη μιλάω, να μην κάνω κριτική. Μια απλή αυτοδίδακτη ζωγράφος είμαι, χωρίς μεγάλα μέσα κι έτσι διώχνω κι αυτούς που αγαπάνε τη δουλειά μου και μπορούν να τη στηρίξουν. Ήδη το βλέπω και στο facebook, «σπουδαίους φίλους» καριέρας με φιλοδοξίες, που ενώ γνωρίζονται στο διαδίκτυο, ανταλλάσουν μεταξύ τους σχόλια λάικ κλπ. όλοι κερδισμένοι και από Τύπο, ΜΜΕ, ούτε ένα λάικ γιατί χαλάω τη μόστρα με αυτά που λέω και θα χάσουν ευκαιρίες γνωριμιών και συμφερόντων στην καλή κοινωνία. Είμαι σαν το κακό παιδί που χαλάω την πιάτσα, αλλά τις γνωριμίες τις θέλουν κι αυτό το λέω γιατί εκεί έμαθα πολλά. Το facebook είναι σαν ένα καλό κοινωνικό σχολείο. Αναρτώ κάτι κι επίτηδες πολλές φορές, με δυνατό σχόλιο και βλέπεις πως σκέφτονται οι άνθρωποι.

Και βέβαια όλα βάλλονται στη σημερινή εποχή κι όλα είναι ενάντια στις παραδόσεις, τα ιερά και τα όσιά μας. Με το που γίναμε μέλος της Ε.Ε. χάσαμε την εθνική μας ταυτότητα και τώρα βάλανε χέρι, δήθεν με έναν ιό, που στο κάτω κάτω ποτέ δεν ασχολήθηκαν με το πόσοι πεθαίνουν από γρίπη η διάφορα κάθε χρόνο παγκόσμια. Ξαφνικά ξύπνησαν. Όλα είναι προετοιμασία μιας πλήρους ισοπέδωσης κι αφανισμού του Ορθόδοξου Ελληνισμού. Ήδη ζούμε την οικονομική μας καταστροφή και εξάντληση πλέον σε όλα. Η υποκρισία κυβερνώντων και μη, ακόμη και ορισμένων ιεραρχών δεν έχει τσίπα. Όταν χιλιάδες Έλληνες Ορθόδοξοι αυτοκτόνησαν, κανείς δεν μίλησε για τις ψυχές που χάθηκαν και την ορφάνια. Και σήμερα τα βάψανε μαύρα για τον κορωνοϊό; Δεν τα πιστεύω αυτά, γιατί οι ίδιοι μαντρώνουν τους Έλληνες και μεταφέρουν παράνομους μετανάστες στην επαρχία κι εδώ, στις Θερμοπύλες του Λεωνίδα, αλλά όχι στη Σαλαμίνα. Εκεί είναι η ελίτ, κάνουν μεγάλα σχέδια, εδώ κάνουν χοτ σποτ, γιατί επιτρέπουμε και υποβαθμίζουμε οι ίδιοι οι Λαμιώτες τον ιερό και λαμπρότερο παγκόσμιο χώρο της ιστορίας μας.

Φοβάμαι αυτό που έρχεται, γιατί είμαστε ένας λαός απαθέστατος και ψεκασμένος από τα χημικά των άγνωστων αεροπλάνων, με πρόσχημα την κλιματική αλλαγή. Κανείς δεν μας λέει τι ακριβώς ψεκάζουν, άρα γιατί να μην έχει σχέση με τον κορωνοϊό, που μένει και στον αέρα; Ειρωνικά το λέω, γιατί έτσι μας λένε. Ο λαός φοβήθηκε έναν ιό γιατί δεν θέλει να ενημερωθεί και να ξυπνήσει, του αρέσει ο σανός. Αλίμονο στην πατρίδα Ελλάδα μας και τη νέα γενιά. Εμείς θα φύγουμε, αλλά πίσω θ’ αφήσουμε συντρίμμια. Η νέα γενιά μεταναστεύει και όσοι παραμένουν εδώ, απλά θα είναι υποτακτικοί άλλων, της νέας γενιάς παράνομων και μουσουλμάνων. Άλλωστε κλειστές οι εκκλησιές και σιωπή και τέρμα τα μεγάφωνα στα τζαμιά. Ας μη μασάμε άλλο ό,τι μας σερβίρουν ακόμη και τα πληρωμένα με εκατομμύρια ΜΜΕ και ειδικά όταν έχουμε Υπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων, που ανήκει σε λέσχες Μπίλντερμπεργκ, Ροκφέλερ, Ρότσιλντ. Με ευλογίες πρωθυπουργού είναι το έργο διάλυσης της ελληνικής και θρησκευτικής παιδείας. Έργο που άρχισε από τον Γαβρόγλου του ΣΥΡΙΖΑ και παραμένει κι ευθύνεται αρκετά ο Αρχιεπίσκοπος και τα πολιτικά νταραβέρια, που μείωσαν το μεγαλείο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και γίναμε έρμαιο πολιτικών, που θα μας πασάρουν με τη βία και το εμβόλιο με το τσιπάκι, αλλά πόσοι Άγιοι πατέρες μας προειδοποίησαν; Η παθητική στάση της Ιεραρχίας αυτό μας έδειξε, πως πλέον είμαστε ανυπεράσπιστοι σε ό,τι συμβεί ως Χριστεπώνυμο πλήρωμα.

Εδώ να ξεκαθαρίσω κάτι. Δεν ψηφίζω, δεν είμαι οπαδός κανενός κόμματος, γιατί πριν τις εκλογές φέρονται σαν να πουλάνε σε ιθαγενείς καθρεφτάκια και τάζουν λαγούς με πετραχήλια και μετά τις εκλογές δείχνουν το πραγματικό τους πρόσωπο. Το είδαμε με τις επιλογές προσώπων στο Μακεδονικό υπέρ των Σκοπιανών, το είδαμε στο μεταναστευτικό, το βλέπουμε και τώρα με τον κορωνοϊό. Πρόσωπα που δεν ψηφίζουμε κατευθύνουν την ζωή μας και με θράσος. Με τη ΝΔ ήλπιζα πως κάτι θ’ άλλαζε, οι επιλογές προσώπων όμως έδειξαν ότι πια δεν είχε πρόσωπα άξια από τον χώρο της κι έβαλε από άλλα κόμματα, που ούτε ψηφίστηκαν.

Αυτά τα πειράματα με στόχο τον λαό και εντολές των εντολέων τους, στο τέλος οδηγούν συνέχεια σε νέες εκλογές και διάλυση της χώρας οικονομικά. Και η ΝΔ είναι η συνέχεια του ΣΥΡΙΖΑ και απορώ, δεν βλέπουν ότι ο κόσμος δεν τους εμπιστεύεται πια; Δεν βλέπουν ότι ο λαός δεν αντέχει άλλα βάρη και προκαλούν όταν μοιράζονται εκατομμύρια στα κόμματα για επιμόρφωση και εκατομμύρια στα ΜΜΕ, όταν ο λαός ζει την αγωνία της ανεργίας, αμισθίας, χρεών και κατασχέσεων; Δεν κατάλαβαν ότι ο λαός έδιωξε τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ για το Μακεδονικό και μεταναστευτικό και τώρα τον πνίγουν χειρότερα οικονομικά; Αν πάμε πάλι νωρίς σε εκλογές, τι θα βγει, Οικουμενική; Η αλήθεια είναι μπροστά μας, αλλά παραμένουμε όλοι με παρωπίδες και η Ελλάδα μας δεν είναι χώρα και Έθνος με κυριαρχία, γι’ αυτό και τα 200 χρόνια θα γιορταστούν ως να βάλουν την ταφόπλακα του Ορθόδοξου Ελληνισμού, για μια νέα εποχή, νέα ταυτότητα, όπως προστάζει το μοντέλο της ιδιαιτερότητας, πολυπολιτισμικότητας και παγκοσμιοποίησης.

22 Απρίλη 1821. Ο ήλιος έγερνε προς τη Δύση του. Οι Τούρκοι γύριζαν νικητές στο Ζητούνι, έχοντας ζωντανό στα χέρια τους τον πολέμαρχο της Αλαμάνας, Αθανάσιο Διάκο.

Οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα του σήμερα παίρνουν αυτό που τους αξίζει;

Όχι, εκτός κι αν είσαι στα κυκλώματα της τέχνης κι αυτών που την προωθούν. Αν δεν είσαι, επειδή θες να μιλάς πολύ για ό,τι συμβαίνει, δεν θες δημόσιες σχέσεις να μην χάνεις τον δικό σου κόσμο εμπνεύσεων στην πολλή συνάφεια του κόσμου, να φωτογραφίζεσαι με ελίτ κλπ. να σε προσέξουν και οπωσδήποτε καλούς τρόπους σαβουάρ βιβρ, τότε την πάτησες. Εδώ μιλάω για μένα. Η πρόσφατη έκθεση στην Αθήνα με εξάντλησε πλήρως, σωματικά και ψυχικά. Από την πρώτη μέρα στο στήσιμο και στα εγκαίνια, χάλια κατάσταση μετά από τόσα χρόνια απομόνωση από το 2007, που είχα εκθέσει τις Μονές με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο στο Πολεμικό Μουσείο. Δεν μου ταιριάζουν όλα αυτά, άρα ζω στο δικό μου κόσμο και ας πάρω ό,τι αξίζει από την χαρά να δημιουργώ με όποιο κόστος.

Το 2015 ήρθε η βράβευσή σας από την Ακαδημία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών της Ρώμης, Accademia Angelica Costantiniana. Από τη Λαμία, από τη Φθιώτιδα έχετε τιμηθεί;

Δύσκολη ερώτηση… Γιατί να τιμηθώ από τη Λαμία, τι έκανα; Θα πω κάτι που μου έκανε εντύπωση με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Αν ήξεραν τη δουλειά μου οι υπεύθυνοι, θα έκαναν τα εγκαίνια με Όσιο Λουκά, Αλαμάνα, Διάκο, Επίσκοπο Σαλώνων, τα έργα με τις Μονές της Στερεάς του Αγώνα. Άρα τι νόημα έχει μια τιμή της ώρας, αν δεν γνωρίζεις τον καλλιτέχνη και το έργο του; Υπάρχει και η παλιά Λαμία στον Δήμο, 2,30×1,30, όπου όταν ήρθε ο Αμερικανός Πρέσβης, Νίκολας Μπερνς, και μπήκε στο γραφείο του Δήμαρχου, φώναξε «αυτό το έργο είναι της Ιωάννας Ξέρα». Είχε έρθει στην έκθεσή μου στην Αθήνα, ήταν η πρώτη του έξοδος. Εδώ όμως όταν πήγα να τον συναντήσω τότε στη Νομαρχία, με έκρυψαν από τα ΜΜΕ.

27 Μαρτίου 1821. Στο ιστορικό μοναστήρι του Οσίου Λουκά, την Αγία Σοφία της Ρούμελης, έγινε η επίσημη έναρξη του Αγώνα. Ο Σαλώνων Ησαΐας ευλόγησε τα όπλα του Εθνικού Αγώνος.

* Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο φύλλο του Σαββάτου 2 Μαΐου 2020.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

24 Μαρτίου 2024