Ένα πολυτελές λεύκωμα 675 σελίδων που παρουσιάζεται με μοναδικό τρόπο μέσα από 1300 φωτογραφίες υψηλής αισθητικής και έγκυρης επιστημονικής υποστήριξης.

Ο Αντώνης Μαζαράκης μίλησε στα ΣΤΕΡΕΑ ΝΕΑ για το λεύκωμα, την ιδέα, την έρευνα και την υλοποίηση του.

Η ιδέα του λευκώματος ξεκίνησε για τον ερευνητή Αντώνη Μαζαράκη, όταν μελετώντας την ιστορία της λίμνης Κωπαΐδας διαπίστωσε ότι ενώ η ιστορία είναι καταγεγραμμένη σε πολλά βιβλία, λείπουν οι εικόνες:

«Είμαι από την Αλίαρτο που είναι μέσα στην καρδιά της Κωπαΐδας. Είχα ασχοληθεί με την φωτογραφία, κι επειδή μελετάω ιστορία από μικρός, είδα ότι η ιστορία της Κωπαίδας είναι καταγεγραμμένη σε πάρα πολλά βιβλία. Αυτό το οποίο παρατήρησα -και ο λόγος που βραβεύτηκα από την Ακαδημία Αθηνών-, είναι ότι δεν υπήρχε η εικόνα. Υπήρχαν φωτογραφίες από αρχεία, όμως δεν υπήρχε εμπεριστατωμένη εικόνα από τα έργα και όχι μόνο. Από τις διώρυγες, τα φράγματα, από τον τρόπο με τον οποίο αποξηράθηκε η Κωπαΐδα, το οικοσύστημα, τις καλλιέργειες. Σκέφτηκα ότι οι νέες και οι επόμενες γενιές, θα μαθαίνουν τι έχει συμβεί στην Κωπαΐδα αλλά δεν θα έχουν την εικόνα. Έτσι λοιπόν, αποφάσισα ότι θα φωτογραφήσω τα τεχνικά έργα και θα φτιάξω ένα λεύκωμα για την Κωπαΐδα».

(φωτογραφία: Αντώνης Μαζαράκης)

Το φωτογραφικό ταξίδι

Φωτογράφισε την Κωπαϊδα, χρησιμοποιώντας σύγχρονα μέσα αλλά και αεροπλάνα, για την υλοποίηση του λευκώματος. Αποτύπωσε την κάτοψη της Κωπαΐδας, το σύστημα της αποξήρανσης με τα ποτάμια του Κηφισού και του Μέλανος καθώς επίσης της κεντρικής και εσωτερικής τάφρου με το πλέγμα των δευτερογενών και τριτογενών διωρύγων, με τους υδατοφράκτες και τα φράγματα, τα γεφύρια, τα φυλάκια, τις αποθήκες, τις εγκαταστάσεις των Άγγλων και όλο το αγροτοβιομηχανικό συγκρότημα το οποίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του τόπου.

Εστίασε στις δραστηριότητες τις Κωπαϊδας (γεωργία, κτηνοτροφία, κ.α.), χωρίς να παραβλέψει τους γεωργούς, τα μηχανήματα και την δραστηριότητα μέσα στον χώρο της άλλοτε λίμνης: «Πήγα στο ιστορικό αρχείο του Οργανισμού Κωπαίδας. Έκατσα αρκετές ώρες και βρήκα τεράστια αρχεία. Από τους Άγγλους, από τους Γάλλους, με νόμους, πώς κληροδοτήσαν τους κατοίκους με τα χωράφια. Το πώς δημιουργήσαν τις διώρυγες, και πολλά άλλα πράγματα τα οποία τα έχω σαν επίσημες πηγές μέσα στο βιβλίο μου. Ακόμα, ορισμένες φωτογραφίες αρχείου από τους Άγγλους και τους Γάλλους. 

Την τοπική κοινωνία, δεν μπορούσα να την αφήσω απέξω γιατί έπαιξε πολύ μεγάλο ρόλο από τότε που αποξηράθηκε η Κωπαΐδα μέχρι και σήμερα. Γράφω πως έγινε ο κλήρος και μοιράστηκαν 14 στρέμματα σε κάθε αγρότη, της περιοχής και πολλά άλλα».

(φωτογραφία: Αντώνης Μαζαράκης)

Τα φωτογράφισε όλα

Φωτογράφισε τα αρχαία υδραυλικά έργα αποξήρανσης της λίμνης Κωπαϊδας, δημιουργία του λαού των Μινύων. Έφτασε στα μεγάλα σπήλαια της περιοχής της Κωπαϊδας, την ακρόπολη της αρχαίας Αλιάρτου και Ορχομενού, τον Πτωο Απόλλωνα, τον λόφο του Γλα… Μέρη με μεγάλη αρχαιολογική σημασία. Αφιέρωσε πολύ χρόνο στην τοπική κοινωνία της περιοχής, η οποία έπαιξε μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη και στη σημερινή μορφή της. Όπως επίσης και στο οικοσύστημα της περιοχής. Τα φωτογράφησε όλα:

«Καθώς φωτογράφιζα επι ένα χρόνο όλα τα τεχνικά έργα, έβλεπα εκπληκτικά πράγματα μέσα. Πορώθηκα. Δεν μπορούσα να σταματήσω. Έβλεπα γύρω μου, ενώ φωτογράφιζα τα τεχνικά έργα, ένα εκπληκτικό οικοσύστημα. Συναντούσα λύκους, αλεπούδες, αηδόνια, χελιδόνια, πέρδικες, τα πάντα. Αποφάσισα λοιπόν να φωτογραφίσω και το οικοσύστημα. Μετά, έπεφτα πάνω σε αρχαιολογικούς χώρους. Κι ενώ είχα αποφασίσει να φτιάξω το λεύκωμα με την Νεότερη Ιστορία, δεν μπορούσα. Αποφάσισα λοιπόν να φωτογραφίσω και την αρχαιότητα. Στο τέλος αποφάσισα να τα φωτογραφίσω όλα. Και οικοσύστημα, και καλλιέργειες που δημιουργήθηκαν μετά την αποξήρανση, και την τοπική κοινωνία. Έτσι λοιπόν ο 1,5 χρόνος  που είχα σκοπό να φωτογραφίσω και να φτιάξω αυτό το λεύκωμα, έγιναν 6 χρόνια. Αλλά είναι η πιο ευτυχισμένη στιγμή της ζωής μου, μετά την γέννηση του παιδιού μου, η δημιουργία αυτού του λευκώματος.  Φωτογράφισα τα πάντα. Σκέφτηκα ότι δεν θα μου ξαναέρθει πάλι αυτή η ευκαιρία, «ή τώρα ή ποτέ» είπα και αποφάσισα να τα φωτογραφίσω όλα».

(φωτογραφία: Αντώνης Μαζαράκης)

Γεωμορφολογία της περιοχής

Ιδιαίτερη σημασία έδωσε και στην γεωμορφολογία της περιοχής: «Τον 4ο χρόνο δημιουργίας του λευκώματος, με πήρε τηλέφωνο η καθηγήτρια του Πανεπιστήμιου Αθηνών,  κ. Παπαδοπούλου. Με κάλεσε στο γραφείο της και μου είπε: ‘’Φωτογραφίζεις την Κωπαΐδα και δεν θα γράψεις πώς δημιουργήθηκε η Κωπαΐδα; Θα είναι εκπληκτικό να αναφέρεις και για την γεωμορφολογία του εδάφους. Πως δημιουργήθηκε’’. Ήταν τόσο ενδιαφέρον το θέμα, μου έδωσε κείμενα, κ.α. Πήγα στην Κωπαΐδα, και με αεροπλάνο φωτογράφισα την κάτοψη της Κωπαίδας. Όταν το έβλεπα από ψηλά, κατάλαβα πόσο δίκιο είχε η κ. Παπαδοπούλου, διότι έβλεπες γύρω γύρω βουνά και στην μέση τον κάμπο».

Το έργο των Μινύων

Όπως εξιστορεί ο Στράβωνας, οι θρυλικοί Μινύες, είχαν αποξηράνει την Κωπαΐδα. Έργο θαυμαστό και κολοσσιαίο, τόσο για την τολμηρή σύλληψή του, όσο και για τη δύσκολη εκτέλεσή του με τα διαθέσιμα τότε τεχνικά μέσα. Πρέπει να τονιστεί ότι τα υδραυλικά αυτά έργα των Μινύων ήταν τα αρχαιότερα της Ευρώπης: «Το καταπληκτικό είναι ότι χιλιάδες χρόνια πριν είχαν μια καταπληκτική τεχνογνωσία, πράγμα που λέγαμε και με τους καθηγητές του Γεωπονικού Πανεπιστήμιου. Το εκπληκτικό έργο των Μινύων, θα μπορούσε να λειτουργήσει και στην εποχή μας. Οι Μινύες ήταν ένας λαός πάρα πολύ δημιουργικός, είχε έδρα τον Ορχομενό, οπού σήμερα υπάρχουν Μουσεία που έχουν αναφορές στους Μινύες, Οι αποθήκες, το θησαυροφυλάκιο, ήταν στον λόφο του Γλα. Ανέβηκα στον λόφο του Γλα, και είδα τα αποτυπώματα τα οποία τα έχω φωτογραφήσει. Τα ερείπια των αποθηκών.».

Ο Αντώνης Μαζαράκης έδωσε εικόνα στην ιστορία της περιοχής

Ήταν μια διαδρομή η οποία θα του μείνει αξέχαστη και έχει σημαδέψει την ζωή του. Κάθε φορά που περνάει από εκεί, συγκινείται. Ένιωσε τόσα πράγματα φωτογραφίζοντας στοιχεία σημαντικά και ενδιαφέροντα: «Μια ημέρα, εκεί που φωτογράφιζα, ήρθε το 100. Μου είπαν να πάω στον τότε Περιφερειάρχη, κ. Περγαντα. Με κάλεσε, γιατί ήθελε να μάθει τι κάνω στην Κωπαΐδα. Κατάλαβα ότι κάτι έχει γίνει. Του είπα ότι φωτογραφίζω την Κωπαΐδα κι ότι θα φτιάξω ένα τεράστιο λεύκωμα που θα τιμήσει την περιοχή και θα μπει στο αρχείο του κράτους. Άνοιξε το συρτάρι λοιπόν, κι έβγαλε 30 περίπου κλήσεις από γεωργούς, που έστελναν στην Περιφέρεια γιατί με έβλεπαν να γυρίζω στην Κωπαΐδα και να φωτογραφίζω. Όταν του εξήγησα τι κάνω, με συνεχάρη. Μου έχει μείνει αυτό».

Για την έκδοση του λευκώματος το 2016, έλαβε μερικές χορηγίες, αν και τα έξοδα ήταν πάρα πολλά: «Κάποια ημέρα συνάντησα κατά τύχη τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο. Με ρώτησε για το τι κάνω. Του είπα ότι μελετάω και φωτογραφίζω την Κωπαΐδα. Μου είπε: Ξέρεις ότι εγώ είμαι αρχαιολόγος; Μου ζήτησε να πάω στην Αρχιεπισκοπή να δει λίγο από το υλικό του λευκώματος. Κάτσαμε 2,5 ώρες και αφού είδε την δουλεία μου, αποφάσισε να δώσει χορηγία από τον προσωπικό του λογαριασμό, για την ολοκλήρωση του λευκώματος. Το λεύκωμα στήριξαν η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και ο Δήμος».

Ο βασικός στόχος

Ο βασικός στόχος του Αντώνη Μαζαράκη με την δημιουργία του λευκώματος ήταν να δώσει εικόνα στην ιστορία της περιοχής: «Έδωσα εικόνα στην ιστορία της περιοχής μας. Αυτός ήταν ο πρωταρχικός μου σκοπός και αυτό πέτυχα. Να δώσω εικόνα στην ιστορία»

(φωτογραφία: Αντώνης Μαζαράκης)

Έπαινος από την Ελληνική Γεωργική Ακαδημία

Τον Φεβρουάριο του 2020, η Ελληνική Γεωργική Ακαδημία τίμησε με έπαινο, τον Αντώνη Μαζαράκη, σε μια τελετή στη Βιβλιοθήκη του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, για την πολύχρονη μελέτη του, που κατάφερε μέσα από το πολυτελές λεύκωμά του «Κωπαϊδα, το σήμερα του παρελθόντος» όχι απλά να αναδείξει, αλλά ουσιαστικά να μην αφήσει καμιά πτυχή της περιοχής, που να μην αποτυπωθεί φωτογραφικά και επιστημονικά σ’ αυτή τη σπάνια έκδοση: «Το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο και οι αρχαιολόγοι, με βοήθησαν πάρα πολύ. Μου έδωσαν εκπληκτικά κείμενα, επιστημονικά, τα οποία δεν είχαν κυκλοφορήσει πουθενά».

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Το λεύκωμα μπορείτε να το αποκτήσετε επικοινωνώντας με τον συγγραφέα στο τηλέφωνο: 6947447893