«Οι Ρομά πρέπει να μάθουν τι είναι στόχοι στη ζωή»

Μετρούν περίπου 13 διαφορετικές φυλές μεταξύ τους πανελλαδικά.

6 Φεβρουαρίου 2021

του/της Newsroom

Γνωστοί για τον ελεύθερο και πλανόδιο χαρακτήρα τους, για την ιδιαίτερη αγάπη τους σε δύο Αγίους, τον Ιωάννη το Ρώσο και το Γεώργιο, η πληθυσμιακή ομάδα των Ρομά αλλάζει, όπως αλλάζει και η κοινωνία.

Πρόσφατα η κοινότητα των Ρομά της δημοτικής ενότητας Δυστίων στο Δήμο Κύμης-Αλιβερίου, έγινε γνωστή με αφορμή την ανίχνευση θετικού κρούσματος κορονοϊού. Η παρουσία τους, όμως, στην περιοχή πηγαίνει 100 χρόνια πίσω στο χρόνο.

Ιστορική αναδρομή

Ο αντάρτης αγωνιστής του ΕΛΑΣ που σκοτώθηκε το 1944, στη μάχη της «Λαμπούσας», Βασίλης Μήτρου λέγεται ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κύμη Ευβοίας το 1920. Ο Ρομά με την ονομασία «καπετάν-Γύφτος» υπήρξε ο φόβος και ο τρόμος των κατακτητών και ο εκλεκτός των σκλαβωμένων Ελλήνων. Πριν την τελευταία του μάχη, είχε ανατινάξει ένα γερμανικό αντιτορπιλικό στο λιμάνι της Κύμης ενώ προς τιμήν του έχει στηθεί μνημείο στη θέση «Λαμπούσα» στον κεντρικό άξονα Χαλκίδας – Κύμης.

Σήμερα, η ομάδα των Ρομά εμφανίζεται στις δημοτικές ενότητες Αυλωναρίου, Δυστίων, Λοφίσκου, στην Καστέλλα Ψαχνών, στην Ερέτρια. Σύμφωνα με μαρτυρίες η εγκατάστασή τους στην περιοχή του Δύστου, τοποθετείται τη δεκαετία του ’30 και του ‘40. Mε την έντονη κινητικότητά τους διασκορπίστηκαν μεταξύ των περιοχών με τους κατοίκους των ομάδων τους να εμφανίζουν συγγενικούς δεσμούς.

Στις συνήθεις μετακινήσεις τους, για την εγκατάστασή τους σε μια περιοχή, αντάλλασσαν ζώα που είχαν στην κατοχή τους με ένα κομμάτι γης και για την επιβίωσή τους, ασχολούνταν με αγροτικές εργασίες. Μαρτυρίες των κατοίκων αναφέρουν ότι επιδίδονταν και στην κατασκευή κάρβουνου από ξύλο.

Το σήμερα

Η κα Ευαγγελία Μήτρου, γνήσια απόγονος του «Καπετάν-Γύφτου», είναι μια σύγχρονη γυναίκα Ρομά που ονειρεύεται και διεκδικεί την ισάξια μεταχείριση της ομάδας τους, τις ίσες ευκαιρίες και την καθιέρωση ενός νέου μοντέλου ζωής, απαλλαγμένο από στερεοτυπικές αντιλήψεις. «Στις πόλεις υπάρχει μεγαλύτερο μορφωτικό επίπεδο στις κοινωνίες των Ρομά σε σύγκριση με την επαρχία», αναφέρει.

Ακόμα και σήμερα, η πληθυσμιακή ομάδα των Ρομά που κατοικεί στην επαρχία, εμφανίζει τεράστιες διαφορές στο μορφωτικό επίπεδο, την διεκδίκηση ευκαιριών ακόμα και στον τρόπο ζωής, με αυτή των πόλεων.

Οι κάτοικοι Ρομά στο Δήμο Κύμης-Αλιβερίου αλλά και της επαρχίας γενικότερα, έχουν υιοθετήσει έναν παραδοσιακό τρόπο ζωής παραμένοντας σε αυτό, την ίδια στιγμή που οι Ρομά των πόλεων ολοκληρώνουν τις σπουδές τους, επεκτείνουν τις γνώσεις τους, εισάγονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και λαμβάνουν ενεργούς ρόλους στην κοινωνία και την εργασία.

«Πολλοί άνθρωποι Ρομά είναι γιατροί, δικηγόροι, εργάζονται σε φαρμακευτικές εταιρείες», δήλωσε ο κ. Ιωάννης Αννίσας, που ανήκει στην κοινότητα Ρομά, εθελοντής διαμεσολαβητής σε εκπαιδευτικά προγράμματα ένταξης του Πανεπιστημίου Αθηνών, υποστηρίζοντας ότι στα αστικά κέντρα οι προσπάθειες για πλήρη και ομαλή ένταξη της ομάδας τους στην κοινωνία, βρίσκονται σε «καλύτερο στάδιο».

Θεσμοί και εργασία

Ο εκσυγχρονισμός της κοινότητάς τους, η δημιουργία δομών μέσω των Δήμων που θα συμβάλλει στη διαμεσολάβηση και την επικοινωνία με τους φορείς και τις κοινωνικές δομές και η ενημέρωση, είναι στόχος των σύγχρονων Ρομά. «Η καθιέρωση κοινοτήτων Ρομά σε όλες τις ομάδες της ελληνικής επικράτειας θα βοηθήσει στη διεκπεραίωση ζητημάτων, όπως η συνταγογράφηση, η ένταξη στην κοινωνία, στην εργασία και στην εκπαιδευτική δραστηριότητα», υπογράμμισε ο κ. Ανίσσας.

Η έλλειψη επαρκούς ενημέρωσης για τα δικαιώματα που έχουν ως Έλληνες πολίτες προκαλεί μια αμφίδρομη σχέση περιθωριοποίησης μεταξύ των θεσμών και της ομάδας τους. Στο κομμάτι αυτό, η δημιουργία περισσότερων κοινοτήτων αλλά και η συμβολή ειδικών με υποστηρικτική και διαμεσολαβητική δρ

άση θα συμβάλλει στην εξάλειψη των προκαταλήψεων και στην ομαλή συσχέτισή τους με τους πολιτειακούς θεσμούς.

Στην πλειοψηφία τους, έχουν υποστεί έντονη στοχοποίηση και ρατσιστική συμπεριφορά λόγω της πληθυσμιακής τους καταγωγής, αναστέλλοντας την εύρεση και διατήρηση θέσεων εργασίας. «Διακρίνω στερεότυπα, ειδικά στα χωριά. Υπάρχει ακόμα ρατσισμός», αναφέρει ο κ. Αννίσας.

Τα κέντρα κοινότητας λειτουργούν ήδη απ’ το 2017. Προς την κατεύθυνση της φροντίδας της κοινότητάς τους έχει κινηθεί και ο πρόεδρος των Ρομά Ευβοίας  κ. Κώστας Μήτρου. «Απ’ το 2018 έχουμε φέρει τρεις κινητές μονάδες υγείας, κινητές μονάδες για μαστογραφία στις γυναίκες και έχουν γίνει εμβολιασμοί σε 50-70 παιδιά», δήλωσε. Οι δομές από την πολιτεία, ωστόσο, δρουν με εντελώς αποσπασματικό τρόπο, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει συνέπεια στις προσπάθειες για ένταξη και ενημέρωση.

«Αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα με τις εγγραφές στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, με τους θεσμούς γενικότερα. Και πολλά από αυτά δεν επιλύονται. Η πολιτεία δεν έχει ασχοληθεί σοβαρά ενώ και η σχολική κοινότητα έχει πολλές προκαταλήψεις. Είναι σημαντικό τα προγράμματα από την πολιτεία, που δρουν υποστηρικτικά να έχουν μια σταθερότητα. Πρέπει να καθιερωθούν προγράμματα με μακροπρόθεσμο χαρακτήρα», αναφέρει η κα Έρη Μερκούρη, κοινωνική λειτουργός και συνεργάτιδα προγραμμάτων ένταξης και εκπαίδευσης των παιδιών Ρομά που υλοποιείται από το ΕΚΠΑ.

«Συχνά θέτουν τους εαυτούς τους ως θύματα», μας λέει η κα Μερκούρη, προσθέτοντας ότι «η συνεργασία και η επικοινωνία μαζί τους ολοκληρώθηκαν χωρίς δυσκολίες».

Οι σύγχρονοι Ρομά έχουν όνειρα και αυτά συνοψίζονται στην ανάγκη τους να αποστασιοποιηθούν από έναν «γκετοποιημένο» και αναχρονιστικό τρόπο ζωής, σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας και μακριά από την εκπαιδευτική και εργασιακή δραστηριότητα. «Λειτουργούν σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, εσωτερικεύοντας τo επιχείρημα ότι δεν μπορούν να ενταχθούν στην εργασιακή πραγματικότητα χωρίς αυτό να αντανακλά την πραγματική εικόνα του εαυτού τους», υποστηρίζει η κα Μερκούρη.

Εκπαίδευση Ρομά

Φαινόμενα τα παιδιά Ρομά να εγκαταλείπουν το σχολείο από πολύ μικρή ηλικία ή να μην εντάσσονται στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι πολύ συχνά, τη στιγμή που η υποστήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Όπως μας λέει η κα Μερκούρη «οι ίδιοι δεν έχουν σχηματοποιημένη γνώμη απέναντι στην εκπαίδευση και τη μόρφωση και βρίσκεται χαμηλά στο αξιακό τους σύστημα. Το θέμα δεν είναι να υπάρξουν δράσεις με τιμωρητικό χαρακτήρα αλλά να δοθούν κίνητρα για επιμόρφωση και να καθιερωθούν προγράμματα συμβουλευτικής των ενηλίκων. Υπάρχει όμως, μια αυξητική τάση από τη μεριά τους να γράφουν τα παιδιά τους στο σχολείο».

Την ανάγκη ενημέρωσης και στήριξης εκ μέρους της πολιτείας επεσήμανε και η κα Μήτρου: «Παίζει ρόλο το μορφωτικό επίπεδο των γονέων. Ένα παιδί που δε γνωρίζει να διαβάζει ή να γράφει είναι λογικό να αισθάνεται μειονεκτικά και να σταματάει το σχολείο».

Η ίδια είχε θέσει υποψηφιότητα στην προηγούμενη εκλογική διαδικασία, διεκδικώντας έναν πιο ενεργό ρόλο της ομάδας τους στην κοινωνία. «Ήθελα να εκπροσωπήσω την τοπική κοινωνία Ρομά, να ζητήσω πράγματα για την κοινότητά μας, ήλπιζα να γίνει πιο αισθητή η παρουσία μας. Πρέπει ο Δήμος μας να συνεργαστεί με τις συνομοσπονδίες Ρομά, να εντάξει ευρωπαϊκά προγράμματα διαμεσολάβησης έτσι ώστε να ενταχθούμε ευκολότερα στην κοινωνία. Να δημιουργηθούν κέντρα κοινοτήτων Ρομά και να γίνουν σεμινάρια για τις γυναίκες και τις οικογένειές τους», προσβλέποντας στην πρόοδο της ομάδας τους και την αφύπνιση της γυναικείας συνείδησης.

Η διεκδίκηση των ρόλων

Οι νεότεροι, σε ηλικία, Ρομά, στηλιτεύουν ιδιαίτερα τον υποβαθμισμένο ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία αλλά και εντός της πληθυσμιακής τους κοινότητας.

«Οι Ρομά είναι μια αρκετά φαλλοκρατική πληθυσμιακή ομάδα. Τα κορίτσια βρίσκονται σε πολύ μειονεκτική θέση και αναγκάζονται να σταματήσουν το σχολείο για να υπακούσουν στα έθιμα της ομάδας, σύμφωνα με τα οποία, οι γυναίκες ακολουθούν το μοτίβο της νοικοκυράς. Τα αγόρια προχωρούν πιο εύκολα στις σπουδές», υπογραμμίζει η κα Μήτρου.

Η κοινότητα των σύγχρονων Ρομά δείχνει να ακολουθεί την εξέλιξη της κοινωνίας και να προσπερνά τις απαρχαιωμένες εθιμοτυπικές πρακτικές. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες εμφανίζουν σημάδια εκσυγχρονισμού και αλλαγής στην αντίληψη για τα πράγματα και τη ζωή.

Ενδεικτική είναι η δήλωση του κ. Αννίσα: «Έθιμο είναι το πώς θα γίνει ένας γάμος. Αλλά ο γάμος των κοριτσιών σε νεαρή ηλικία είναι ποινικό και ηθικό κακούργημα. Δεν είναι έθιμο. Η γυναίκα πρέπει να είναι ίση με τον άνδρα. Και οι Ρομά πρέπει να μάθουν τι είναι στόχοι στη ζωή».

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

28 Μαρτίου 2024