Fitch: Αναβάθμισε σε “BB+” την Ελλάδα – Σταθερό το outlook, ανάπτυξη 0,9% το 2023

Δήλωση του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα

28 Ιανουαρίου 2023

του/της Newsroom

Σε “ΒΒ+” από “ΒΒ” αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας η Fitch, ενώ το outlook παραμένει “σταθερό”, σύμφωνα με την έκθεση που δημοσιοποίησε αργά το βράδυ της Παρασκευής ο αμερικανικός οίκος αξιoλόγησης, φέρνοντας την Ελλάδα μια βαθμίδα κάτω από την επενδυτική.

Σημειώνεται ότι οι οίκοι DBRS και Standard and Poor’s έχουν ήδη κατατάξει την Ελλάδα μία μόλις βαθμίδα από τον επενδυτικό βαθμό, ενώ η Moody’s αξιολογεί τη χώρα στη χαμηλότερη βαθμίδα από όλους τους οίκους αξιολόγησης, τρεις από την επενδυτική.

Σύμφωνα με την έκθεση, η Fitch αναμένει πλέον καλύτερες επιδόσεις στο έλλειμμα και στο χρέος για την περίοδο 2022-24 λόγω ισχυρότερης ανάπτυξης, καλύτερης εκτέλεσης του προϋπολογισμού και του ευνοϊκού προφίλ εξυπηρέτησης χρέους.

Ο οίκος προβλέπει περαιτέρω μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 1,8% του ΑΕΠ το 2024 από 3,8% που εκτιμάται για το 2022. Αυτό συνεπάγεται βελτίωση στο πρωτογενές ισοζύγιο κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες, σε πλεόνασμα 0,9% το 2024 (και μηδενικά επίπεδα το 2023).

Επισημαίνει ακόμη ότι υπάρχει κάποια αβεβαιότητα για τις δημοσιονομικές πολιτικές μετά τις επερχόμενες εθνικές εκλογές, αλλά οι κίνδυνοι μετριάζονται λόγω της ευρείας συναίνεσης και ενός πρόσφατου καλού ιστορικού δημοσιονομικής πειθαρχίας.

To 2022 η Ελλάδα επωφελήθηκε από ένα ισχυρό “φαινόμενο χιονοστιβάδας” δεδομένης της υψηλής ονομαστικής ανάπτυξης για δεκαετίες και μιας ήπιας αύξησης στο κόστος των επιτοκίων που την οδήγησε σε μείωση ρεκόρ κατά 24,5 ποσοστιαίες μονάδες στον λόγο χρέους/ΑΕΠ στο 170%. Ο οίκος αναμένει ότι ο δείκτης χρέους θα μειωθεί με πιο συγκρατημένο ρυθμό μεσοπρόθεσμα λόγω των πρωτογενών πλεονασμάτων. Στα επίπεδα του 160,6% το 2024, ο δείκτης χρέους εξακολουθεί να συγκαταλέγεται στα υψηλότερα από τις χώρες που αξιολογεί η Fitch και 3 φορές πάνω από τον μέσο όρο της βαθμίδας “BB”. Ωστόσο, παράγοντες όπως το χαμηλό κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, οι πολύ μεγάλες λήξεις (κοντά στα 20 έτη) και τα σημαντικά αποθέματα ρευστών διαθεσίμων (περίπου 15% του ΑΕΠ) μειώνουν τους κινδύνους των δημόσιων οικονομικών.

Δήλωση του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα

«O οίκος αξιολόγησης “Fitch Ratings” προχώρησε σήμερα στην αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, κατά μία βαθμίδα.

Έτσι γίνεται ο πέμπτος οίκος αξιολόγησης, και τρίτος από τους επιλέξιμους από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, που τοποθετεί τη χώρα ένα, μόλις, “σκαλοπάτι” πριν την επενδυτική βαθμίδα.

Πρόκειται για τη 12η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 3,5 χρόνια, παρά τις διαδοχικές, εξωγενείς κρίσεις.

Η παραπάνω θετική εξέλιξη αποτελεί ακόμα έναν καρπό – και, ταυτοχρόνως, πιστοποίηση – της υπεύθυνης, οικονομικά αποτελεσματικής και κοινωνικά δίκαιης οικονομικής πολιτικής της Κυβέρνησης, της διορατικής εκδοτικής στρατηγικής, της διατήρησης των ταμειακών διαθεσίμων σε ασφαλή επίπεδα, της υλοποίησης διαρθρωτικών αλλαγών, της βελτίωσης της σύνθεσης του ΑΕΠ μέσω της σημαντικής αύξησης των επενδύσεων και των εξαγωγών, της δραστικής μείωσης των “κόκκινων” δανείων στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, της συρρίκνωσης της ανεργίας και της εμπροσθοβαρούς αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων, πρωτίστως από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Η σημερινή αναβάθμιση επιβεβαιώνει, επίσης, ότι ο εθνικός στόχος για την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας εντός του 2023 – με πολλαπλά οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία – είναι εφικτός».

Μειωμένοι κίνδυνοι στον τραπεζικό τομέα

Η Fitch επισημαίνει ότι συνεχίζει να σημειώνεται σημαντική πρόοδος στη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) με τον εγχώριο δείκτη NPL να υποχωρεί στο 9,7% το τρίτο τρίμηνο του 2022, υποχωρώντας κάτω από το 10% για πρώτη φορά από το 2009, λόγω των τιτλοποιήσεων στο πλαίσιο του προγραμμάτος “Ηρακλή” και την ευρύτερη οικονομική ανάκαμψη.

Ο οίκος αναμένει περαιτέρω βελτίωση στο ενεργητικό του κλάδου, υποστηριζόμενη από περιορισμένες νέες εισροές κόκκινων δανείων και καθώς οι τράπεζες ολοκληρώνουν τις εκκρεμείς ενέργειές τους.

Οι δείκτες NPL σε μη συστημικές τράπεζες παραμένουν πρόκληση, αλλά καθώς αυτές οι τράπεζες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 5% του κλάδου, οι πιθανοί κίνδυνοι (συμπεριλαμβανομένου του δημόσιου τομέα) είναι πολύ μετριασμένοι.

Η ζήτηση για πιστώσεις από τα νοικοκυριά παραμένει ασθενής, αλλά η συνολική πίστωση προς τον ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε το β’ εξάμηνο του 2022 (μόνο ελαφρώς κάτω από τον πληθωρισμό) λόγω των επιχειρήσεων. Οι μειωμένοι μακροοικονομικοί κίνδυνοι, η ανθεκτικότητα στην αγορά εργασίας, τα μέτρα κρατικής στήριξης και η συνεχιζόμενη αύξηση των τιμών των ακινήτων αναμένεται να μετριάσουν την πίεση στους δανειολήπτες.

Η αναβάθμιση σε BB+ της Ελλάδας αντικατοπτρίζει επίσης τους παρακάτω βασικούς παράγοντες αξιολόγησης:

Διαρθρωτικά πλεονεκτήματα

Το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα υπερβαίνει κατά πολύ τους μέσους όρους των κρατών που βρίσκονται στις βαθμίδες “BB” και “BBB”. Οι αξιολογήσεις στη διακυβέρνηση και οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης είναι από τους υψηλότερους μεταξύ των κρατών που βρίσκονται κάτω από την επενδυτική βαθμίδα. Αυτά τα πλεονεκτήματα αντισταθμίζονται από τα απότοκα της κρίσης δημόσιου χρέους, δηλαδή τα υψηλά επίπεδα δημόσιου και εξωτερικού χρέους, καθώς και τις μειωμένε;ς μεσοπρόθεσμες δυνατότητες ανάπτυξης και ευπάθειες στον τραπεζικό τομέα.

Ανάπτυξη 0,9% το 2023

Η Fitch προβλέπει ότι η άνοδος του ΑΕΠ θα φθάσει στο 0,9% το 2023 και στο 2,3% το 2024. Παράλληλα, αναθεωρεί τις μακροοικονομικές προβλέψεις της, δεδομένης της βελτίωσης στο ισοζύγιο κινδύνων, ιδίως λόγω της πρόσφατης συγκράτησης στις τιμές της ενέργειας και στις μειωμένες προοπτικές διανομής ενέργειας σε όλη την Ευρώπη. Η ελληνική κυβέρνηση συνεχίζει επίσης να σημειώνει πρόοδο στο μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα, εν μέρει συνδεδεμένο με το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η οποία σε συνδυασμό με το τελευταίο έτος της απορρόφησης των κονδυλίων του ΕΣΠΑ για την περίοδο 2014-2020, θα παρέχει σταθερή επενδυτική δυναμική. Ο κύριος εγχώριος κίνδυνος συνδέεται με πιθανές καθυστερήσεις στα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης δεδομένου του εκλογικού κύκλου, αλλά προς το παρόν αναμένεται ότι αυτό θα είναι προσωρινό.

Αποκλιμάκωση του πληθωρισμού

Ο οίκος αναμένει σταθερή επιβράδυνση του πληθωρισμού από 9,3% το 2022 σε 5% το 2023 και μόνο 1,5% το 2024, σε συνάρτηση με την πτώση των τιμών της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων. Ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται επίσης να υποχωρήσει, αλλά με πιο ήπιο ρυθμό. Οι εξελίξεις στην πορεία των μισθών συνιστούν κίνδυνο, ιδίως εάν η αγορά εργασίας συνεχίσει να περιορίζεται και οι υψηλότεροι μισθοί σε ορισμένους τομείς, όπως οι υπηρεσίες ή οι κατασκευές, διαχυθούν στην υπόλοιπη οικονομία. Το γ’ τρίμηνο του 2022, οι εποχικά προσαρμοσμένοι μισθοί για το σύνολο της οικονομίας αυξήθηκαν κατά 7,3% σε ετήσια βάση, το υψηλότερο ποσοστό από το 2010, ενώ οι κενές θέσεις εργασίας το 1ο-3ο τρίμηνο του 2022 ήταν οι υψηλότερες στην τελευταία δεκαετία.

Σταθερό κόστος χρηματοδότησης

Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων σταθεροποιήθηκαν τους τελευταίους μήνες, αφού αυξήθηκαν απότομα το 2022, ακολουθώντας τις παγκόσμιες τάσεις. Τον Ιανουάριο η Ελλάδα εξέδωσε ομόλογο 3,5 δισ. ευρώ με απόδοση 4,27% (οι αποδόσεις τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν 5%), που αντιστοιχεί στο ήμισυ των ανακοινωθέντων αναγκών εξωτερικού δανεισμού για τη φετινή χρονιά. H Fitch προβλέπει ότι ο λόγος τόκων προς έσοδα θα αυξηθεί μόνο σταδιακά στο 5,5% το 2024 σε σύγκριση με τη διάμεση πρόβλεψη για τις χώρες στη βαθμίδα “BB” για 9%.

Πέρα από τις μεγάλες λήξεις, το ελληνικό χρέος είναι όλο σταθερό και εξ ολοκλήρου σε ευρώ, μειώνοντας περαιτέρω τους κινδύνους αστάθειας της αγοράς. Μια σημαντική αλλαγή είναι η πιθανή αναταξινόμηση από τη Eurostat των εγγυήσεων του εγγυοδοτικού προγράμματος “Ηρακλής”, η οποία θα μπορούσε να προσθέσει 18 δισεκατομμύρια ευρώ (ή 8,5% του ΑΕΠ) στο απόθεμα του δημόσιου χρέους, αν και δεν θα άλλαζε το έλλειμμα ούτε θα αύξανε τις πληρωμές τόκων.

Εξωτερικό ισοζύγιο

Η Fitch προβλέπει σταδιακή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σύμφωνα με τη βελτίωση των όρων εμπορίου και τις συνεχιζόμενες ισχυρές τουριστικές εισροές, από εκτιμώμενο 8% του ΑΕΠ το 2022 σε μέσο όρο 5,5% το 2023-2024. Τα αυξανόμενα επίπεδα άμεσων ξένων επενδύσεων και οι σταθερές ροές κεφαλαίων της ΕΕ θα στηρίξουν το ισοζύγιο πληρωμών. Η προβλεπόμενη πτώση των εξωτερικών υποχρεώσεων, σε συνδυασμό με την ισχυρή αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ, σημαίνει ότι ο λόγος του καθαρού εξωτερικού χρέους θα βελτιωθεί περαιτέρω κατά την περίοδο πρόβλεψης (από περίπου 128% του ΑΕΠ το 2022), αν και θα παραμείνει μεταξύ των υψηλότερων χωρών τις οποίες αξιολογεί ο Οίκος.

Εκλογικές προοπτικές

Σύμφωνα με τις αλλαγές στο εκλογικό σύστημα, η Ελλάδα είναι πιθανό να έχει δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις τους επόμενους μήνες, καθώς προς το παρόν κανένα κόμμα δεν φαίνεται πιθανό να κερδίσει την πλειοψηφία βάση της απλής αναλογικής (οι πρώτες εκλογές, είναι πιθανόν να πραγματοποιηθούν το 2ο τρίμηνο του 2023). Αυτό σημαίνει ότι ο εκλογικός κύκλος είναι πιθανό να είναι πιο μακρύς, μειώνοντας το πεδίο εφαρμογής της πολιτικής για φέτος. Ωστόσο, οι απότομες αλλαγές πολιτικής είναι απίθανες ακόμη και αν υπάρξει αλλαγή κυβέρνησης. Οι σχέσεις με την ΕΕ έχουν σταθεροποιηθεί υπό τις κυβερνήσεις τόσο της κυβερνώσας κεντροδεξιάς Νέας Δημοκρατίας όσο και του αριστερού ΣΥΡΙΖΑ, με τη χώρα να απομακρύνεται σταδιακά από το εποπτικό πλαίσιο μετά την κρίση.

Παράγοντες που θα μπορούσαν, κατά μόνας ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε υποβάθμιση της αξιολόγησης:

– Δημόσια οικονομικά: Αποτυχία μείωσης του δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ, για παράδειγμα λόγω δημοσιονομικής χαλάρωσης, ασθενούς ανάπτυξης ή υλοποίησης ενδεχόμενων υποχρεώσεων από τον τραπεζικό κλάδο.

– Μακροοικονομικά: Νέα αρνητικά σοκ στην ελληνική οικονομία που θα επηρεάσουν την οικονομική ανάκαμψη ή τη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή προοπτική της Ελλάδας.

Παράγοντες που θα μπορούσαν, κατά μόνας ή συλλογικά, να οδηγήσουν σε αναβάθμιση της αξιολόγησης:

– Δημόσια οικονομικά: Σταθερή μείωση του δημόσιου χρέους προς ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα.

– Μακροοικονομικά: Βελτίωση μεσοπρόθεσμα της αναπτυξιακής δυναμικής και των οικονομικών επιδόσεων, για παράδειγμα, λόγω της υψηλότερης επενδυτικής δυναμικής ή/και της εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.

Επόμενες αξιολογήσεις

Επόμενη αξιολόγηση είναι προγραμματισμένη για τις 10 Μαρτίου 2023 από την DBRS, ενώ στις 21 Απριλίου θα είναι η σειρά της Standard and Poor’s να ανακοινώσει την προγραμματισμένη αξιολόγηση για τη χώρα μας.

Αναλυτικά το “καλεντάρι”:

3 Μαρτίου 2023 – Scope

10 Μαρτίου 2023 – DBRS

17 Μαρτίου 2023 – Moody’s

21 Απριλίου 2023 – Standad and Poor’s

9 Ιουνίου 2023 – Fitch

4 Αυγούστου 2023 – Scope

8 Σεπεμβρίου 2023 – DBRS

15 Σεπτεμβρίου 2023 – Moody’s

20 Οκτωρβίου 2023 – Standad and Poor’s

1 Δεκεμβρίου 2023 – Fitch

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

28 Μαρτίου 2024