Περισσότερο σε μαραθώνιο παρά σε σπριντ παραπέμπει η σωστή προετοιμασία για το Μηχανογραφικό Δελτίο των υποψηφίων των Πανελλαδικών 2025, προκειμένου η συμπλήρωσή του να βασιστεί στις πραγματικές επιθυμίες τους και όχι σε βιαστικές αποφάσεις.

Ο χρόνος που μεσολαβεί από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των Πανελλαδικών έως την εκπνοή της προθεσμίας για τα μηχανογραφικά συνήθως δεν είναι επαρκής αφού καθοριστικής σημασίας για τις επιλογές, αναδεικνύεται η μελέτη σε βάθος των Οδηγών Σπουδών των Τμημάτων.

Δέκα Σάββατα έχουν απομείνει έως τις Πανελλαδικές και τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να ξεκινήσει η σωστή προετοιμασία του μηχανογραφικού δελτίου. Υπενθυμίζεται, ότι τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών εξετάσεων βγαίνουν στο τέλος Ιουνίου και περίπου μία εβδομάδα αργότερα, ξεκινά η δεκαήμερη προθεσμία συμπλήρωσης των μηχανογραφικών δελτίων από τους υποψηφίους. Ο διαθέσιμος χρόνος μάλλον δεν επαρκεί ενώ επιβαρυντικά λειτουργεί η συσσωρευμένη κούραση των παιδιών, τα οποία ανυπομονούν να ξεκινήσουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές.

Αναλυτικές κατευθύνσεις προς τους υποψηφίους δίνει ο Σύμβουλος Σταδιοδρομίας και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, κ. Πάνος Σταυρόπουλος.

Τα βήματα για την ορθή συμπλήρωση του Μηχανογραφικού

Αυτογνωσία και προτιμήσεις

Μία ειλικρινής αξιολόγηση είναι η ιδανική αφετηρία για την προετοιμασία του υποψήφιου. Μέσα από τον καθρέπτη της αυτογνωσίας, θα δει τί τον ενδιαφέρει πραγματικά και ποιες είναι οι δεξιότητες, που διαθέτει ή επιθυμεί να αναπτύξει: η έρευνα; η επικοινωνία; η ανάλυση δεδομένων; η δημιουργικότητα; Εμβαθύνοντας στο όραμά του για το μέλλον, καλό είναι να σκεφτεί: τον ενδιαφέρει ακαδημαϊκή καριέρα, επιχειρηματικότητα; Να απασχοληθεί στο δημόσιο ή στον ιδιωτικό τομέα;

Έρευνα για τις Σχολές – Μελέτη Οδηγού Σπουδών

Καθοριστικής σημασίας για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού είναι η έρευνα σε βάθος των σχολών και των Οδηγών Σπουδών. Ο υποψήφιος θα πρέπει να μελετήσει προσεκτικά το περιεχόμενο τόσο των υποχρεωτικών μαθημάτων όσο και των μαθημάτων επιλογής, ώστε να αντλήσει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες.

Μέσω αυτής της διαδικασίας, μπορεί ακόμη να διαπιστώσει πόσα μαθήματα σχετικά με το αντικείμενο, που τον ενδιαφέρει διδάσκονται σε ένα συγκεκριμένο τμήμα. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, το Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης στη Θεσσαλονίκη, το οποίο ήταν παλιά το ‘Αυτοκινήτου και Αυτοματισμού’ – για όσους ενδιαφέρονται να ασχοληθούν ειδικά με τα αυτοκίνητα, το συγκεκριμένο τμήμα προκρίνεται έναντι των αντίστοιχων στα Χανιά ή στην Ξάνθη, καθώς στο πρώτο υπάρχουν περισσότερα μαθήματα σχετικά με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο της περίπτωσης σχολών, που κάτω από τον ίδιο τίτλο, διαφοροποιούνται ανά πόλη, είναι η Σχολή Βιοϊατρικών Επιστημών στην Αθήνα, που διαθέτει πέντε διαφορετικά εργαστήρια ενώ η αντίστοιχη στη Θεσσαλονίκη έχει μόνο ιατρικά εργαστήρια.

Ομαδοποίηση Τμημάτων

Ανεξάρτητα από τη Σχολή-στόχο, συστήνεται να γίνει εξερεύνηση όλων των συναφών σχολών, καλύπτοντας ένα βαθμολογικό εύρος από το υψηλότερο έως το χαμηλότερο. Στη συνέχεια, οι σχολές ομαδοποιούνται – για παράδειγμα, βιοϊατρικές, γεωπονίες κ.α. Σημειώνεται, ότι αν και μία σχολή μπορεί να υπάρχει σε διαφορετικά πανεπιστήμια, ενδέχεται να διαφοροποιείται το πρόγραμμα, οπότε ο Οδηγός Σπουδών παραμένει η ‘πυξίδα’ του υποψηφίου.

Εναλλακτικές των σχολών ενδιαφέροντος

Η αναζήτηση εναλλακτικών των Τμημάτων, που ενδιαφέρουν τους υποψηφίους, μπορεί να ανοίξει νέες προοπτικές σταδιοδρομίας. Αν κάποιος δεν καταφέρει να εισαχθεί στη Νομική, παραδείγματος χάριν – με εξαίρεση τη δικηγορία – μέσω του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών, μπορεί να εργαστεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε ναυτιλιακές εταιρείες, στο διπλωματικό σώμα.

Διερεύνηση μεταπτυχιακών

Σημαντικό ρόλο για την επιλογή ενός Τμήματος μπορεί να παίξουν τα διαθέσιμα μεταπτυχιακά προγράμματα καθώς μπορεί να οδηγήσουν τους φοιτητές σε επαγγελματικά ‘μονοπάτια’, που ενδεχομένως δεν είναι εξαρχής ‘ορατά’. Από το Τμήμα Χημικών, για παράδειγμα, μπορεί κάποιος μέσω του μεταπτυχιακού που θα επιλέξει, να βρεθεί στο χώρο των τροφίμων ή των φαρμάκων.

Έλεγχος επαγγελματικών δικαιωμάτων – διπλών δικαιωμάτων

Για την απρόσκοπτη μετάβαση του αποφοίτου στην αγορά εργασίας, είναι σημαντικό να διασφαλίζονται τα επαγγελματικά δικαιώματα από τις σχολές ενδιαφέροντος.

Επίσης, αξίζει να γίνει αναζήτηση για σχολές, οι οποίες οδηγούν σε ‘διπλά δικαιώματα’, όπως η Σχολή Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης στη Χίο, που εξασφαλίζει δικαιώματα Μηχανικού και Οικονομολόγου.

Επισημαίνεται, ακόμη, ότι εντός του 2024 επιλύθηκε το ζήτημα της αναγνώρισης ισοτιμίας των περισσότερων πολυτεχνικών σχολών με το Πολυτεχνείο, γεγονός που διευρύνει την ‘ομπρέλα’ των επιλογών των υποψηφίων.

Υψηλές απαιτήσεις προγράμματος σπουδών – Αντιστοιχία με τις δυνατότητες του φοιτητή

Προγράμματα σπουδών με ιδιαίτερα απαιτητικά μαθήματα, όπως οι Ηλεκτρολόγοι Μηχανολόγοι στην Κρήτη, συμβαίνει να λειτουργούν αποτρεπτικά για τους φοιτητές, οι οποίοι μπορεί μεν να πέτυχαν να εισαχθούν αλλά συνειδητοποιούν στην πορεία ότι δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στο υψηλό επίπεδο των Μαθηματικών ή της Φυσικής. Επομένως, προκειμένου να μην εγκαταλείψουν τις σπουδές τους, οι υποψήφιοι των Πανελλαδικών θα πρέπει να εξετάσουν προσεκτικά τα μαθήματα, που συμπεριλαμβάνονται στον κύκλο των προπτυχιακών σπουδών.

Αναλογία εισακτέων και αποφοίτων

Πόσοι φοιτητές φτάνουν στο πτυχίο; Είναι ένα κρίσιμο ερώτημα κυρίως για όσους αμφιταλαντεύονται μεταξύ δύο σχολών. Εάν οι φοιτητές του 5ου ή του 6ου έτους ενός τμήματος είναι πολύ περισσότεροι σε σχέση με κάποιο άλλο τμήμα, θα πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο προβληματισμού. Να σημειωθεί, ότι στοιχεία αναφορικά με την αναλογία εισακτέων και αποφοίτων μπορούν να αντληθούν είτε από το ίδιο το πανεπιστήμιο ενδιαφέροντος είτε από την ιστοσελίδα της Εθνικής Αρχής Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ).

Το διδακτικό προσωπικό

Ο αριθμός των μελών ΔΕΠ εισάγει μία ακόμη σημαντική παράμετρο. Ο υποψήφιος – και πάλι μέσω του Οδηγού Σπουδών – πρέπει να ελέγχει πόσους καθηγητές έχει η σχολή, που τον ενδιαφέρει και πόσοι εξ αυτών υπηρετούν ως μόνιμοι. Μάλλον αποτρεπτικά πρέπει να λειτουργεί ο μικρός αριθμός μόνιμων μελών ΔΕΠ σε σχέση με όσους εναλλάσσονται ανά εξάμηνο.
Ωστόσο, αν κάποιος υποψήφιος έχει στόχο να σπουδάσει, για παράδειγμα, Ψυχολογία και συγκρίνει τον αριθμό των καθηγητών στα Ιωάννινα και στη Φλώρινα, δεν σημαίνει ότι πρέπει να απορρίψει τη Φλώρινα αν δεν συγκεντρώσει τα απαραίτητα μόρια για τα Ιωάννινα – όταν υπάρχουν επιλογές, καλό είναι όμως να γίνεται μία προτεραιοποίηση.

Σημασία στον ‘πλούτο’ των εμπειριών

Σε κάθε πανεπιστήμιο ΄τρέχουν’ όμιλοι, σεμινάρια, συνέδρια, ομάδες, προγράμματα και συνεργασίες με πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας με την ομάδα φόρμουλα ‘Κένταυρος’ των μηχανολόγων-ηλεκτρολόγων, που αριθμεί περίπου 60 φοιτητές, οι οποίοι εργάζονται επάνω σε μονοκινητήριο αυτοκίνητο, συνεργάζονται με τους καθηγητές τους, συμμετέχουν σε αγώνες στο εξωτερικό και οι εμπειρίες, που αποκομίζουν είναι ιδιαίτερα πολύτιμες.
Επιπλέον, συστήνεται στους υποψηφίους να δίνουν προσοχή στα προγράμματα Erasmus των πανεπιστημίων καθώς διαφέρει ο αριθμός των συνεργαζομένων Ιδρυμάτων του εξωτερικού.

Διόλου αμελητέα για την επιλογή των πανεπιστημίων είναι και η παράμετρος των προοπτικών δικτύωσης με την αγορά εργασίας μέσω των καθηγητών ή των ειδικά αφιερωμένων προς αυτό το σκοπό, εκδηλώσεων (Ημέρες Καριέρας).

Επικοινωνία με φοιτητές των Τμημάτων

Ο δίαυλος επικοινωνίας με φοιτητές των Τμημάτων ενδιαφέροντος, μπορεί να λειτουργήσει υποβοηθητικά στην επιλογή σχολών στο Μηχανογραφικό. Συνήθως, έχουν δικό τους forum στο διαδίκτυο όπου μπορούν να μοιραστούν λεπτομέρειες σχετικά με τα μαθήματα, το επίπεδο των καθηγητών, την ποιότητα διδασκαλίας, τις εγκαταστάσεις, το κλίμα εντός σχολής αλλά και τις συνθήκες ζωής εάν πρόκειται για διαφορετική πόλη. Μία συνομιλία μαζί τους μπορεί να αποδειχθεί ‘σωτήρια’ για τον υποψήφιο.

Επικοινωνία με επαγγελματίες του χώρου

Ανεπιφύλακτα συστήνεται στους υποψηφίους να έρθουν σε επικοινωνία με κάποιον επαγγελματία του κλάδου, που τους ενδιαφέρει να ακολουθήσουν – δικηγόρο, εργοθεραπευτή, μηχανικό, αστυνομικό. ‘Πώς είναι μία καλή ημέρα στη δουλειά και πώς μία κακή;’, ‘Ποιες είναι οι απαραίτητες δεξιότητες;’, ‘Πόσο ‘κινδυνεύει’ το επάγγελμα;’, είναι ορισμένα μόνο από τα πιθανά ερωτήματα που μπορεί να θέσει ο υποψήφιος.

Επαγγελματικές Προοπτικές

Οι δυνατότητες απασχόλησης των αποφοίτων και οι τομείς που συνήθως απορροφούν τους αποφοίτους αυτής της σχολής, η ζήτηση στην αγορά εργασίας, όπως συμβαίνει στους κλάδους των τεχνολογιών αιχμής, υγείας, χρηματοοικονομικών ή αντίθετα, ο κορεσμός του επαγγέλματος, είναι παράγοντες που ίσως καθορίσουν τις επιλογές. Προτείνεται, ακόμη, να διερευνηθεί αν για την επαγγελματική αποκατάσταση είναι προϋπόθεση το μεταπτυχιακό ή αν απαιτούνται επιπλέον εξετάσεις, όπως ΑΣΕΠ, άδεια άσκησης επαγγέλματος όπως στους δικηγόρους ή τους μηχανικούς. Στο στάδιο αυτό, καλό είναι να αναλογιστεί ο υποψήφιος εάν υπάρχουν και εναλλακτικές διαδρομές καριέρας στην περίπτωση που δεν βρει δουλειά στο βασικό τομέα των σπουδών του. Οι προοπτικές για εργασία στο εξωτερικό, είναι ακόμη ένα στοιχείο, που πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Γεωγραφική τοποθεσία και κόστος διαβίωσης

Καίριο είναι το δίλημμα εάν ο υποψήφιος δύναται οικονομικά να σπουδάσει μακριά από το σπίτι του ή όχι καθώς θα πρέπει να συνεκτιμηθούν τα έξοδα ενοικίου, διαβίωσης, μετακίνησης. Επίσης, να αναζητήσει αν υπάρχουν φοιτητικές εστίες και ποιοι είναι δικαιούχοι. Όπως επίσης, το κατά πόσο η πόλη, που βρίσκεται η σχολή ενδιαφέροντος είναι ‘ζωντανή’ ακαδημαϊκά, αν έχει έντονη φοιτητική ζωή αλλά και αν υπάρχουν ευκαιρίες για πρακτική άσκηση ή εργασία. Τέλος, ο υποψήφιος μπορεί να εξετάσει αν πληροί τις προϋποθέσεις μετεγγραφής: οικονομικά ή κοινωνικά κριτήρια, αδέλφια που σπουδάζουν σε άλλη πόλη, αν ανήκει σε τρίτεκνη ή πολύτεκνη οικογένεια. Εάν οι μετεγγραφές είναι βασικό κριτήριο στην επιλογή του υποψηφίου, θα χρειαστεί να συγκρίνει προσεκτικά τα προγράμματα σπουδών και να εξετάσει εάν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ της σχολής εισαγωγής με τη σχολή – στόχο.

Στρατηγική επιλογών σύμφωνα με τις βάσεις εισαγωγής

Αν και οι ειδικοί τονίζουν πως η επιλογή σχολών δεν πρέπει να γίνεται μόνο σε σχέση με τη βάση εισαγωγής, καθώς πρόκειται για μία ρευστή παράμετρο, ίσως βοηθήσει για τη διαμόρφωση μίας γενικής εικόνας να αναζητήσει κανείς τις βάσεις των τελευταίων 3 ετών. Από την άλλη, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι υπάρχουν χαμηλόβαθμες σχολές με πολύ καλές προοπτικές, οι οποίες δεν πρέπει να αποκλείονται.

Επαγγελματικός προσανατολισμός και καθοδήγηση από ειδικούς

Πραγματική ‘χείρα βοηθείας’ μπορεί να αποδειχθεί ένα τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού όπως και η επαγγελματική καθοδήγηση από συμβούλους σταδιοδρομίας. Κατά κανόνα, οι συναντήσεις με τους ειδικούς είναι 2 έως 4 και το κόστος κυμαίνεται συνολικά μεταξύ 150-200 ευρώ.

Τα tips του συμβούλου σταδιοδρομίας

Βασική αρχή είναι πως την προετοιμασία για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού πρέπει να την αναλάβει εξ ολοκλήρου ο ίδιος ο υποψήφιος. «Συνηθισμένη εικόνα, ενώ τα παιδιά βρίσκονται σε διακοπές στην Πάρο, να έρχονται οι γονείς για το μηχανογραφικό φορτωμένοι φακέλους και σημειώσεις… μαμάδες που γνωρίζουν ακόμη και τι φαγητό σερβίρεται στη λέσχη», αναφέρει χαρακτηριστικά ο σύμβουλος σταδιοδρομίας, για να προσθέσει:

«Οι υποψήφιοι στην Γ΄Λυκείου συχνά επικαλούνται έλλειψη χρόνου για να ξεκινήσουν από τώρα την προετοιμασία, όταν δαπανούν δύο με τρεις ώρες καθημερινά σε Instagram και TikTok – αρκεί να αφιερώσουν 30’ στη διερεύνηση των Οδηγών Σπουδών».

Σε κάθε περίπτωση, συνιστάται να μην παρασύρεται κανείς από ‘ασφαλείς’ επιλογές. Ας αποφεύγονται οι σχολές που συγκεντρώνουν καλές ‘επαγγελματικές προοπτικές’ αλλά δεν ενδιαφέρουν τον υποψήφιο, επειδή είναι πολύ πιθανό να εγκαταλείψει τις σπουδές του. Αντίθετα, επιλέγοντας ένα αντικείμενο σπουδών, που πραγματικά του αρέσει, όχι μόνο αυξάνονται οι επαγγελματικές ευκαιρίες αλλά μπορεί και να ξεχωρίσει στον κλάδο του.

Καθηγητές, σύμβουλοι, γονείς χρειάζεται να βρίσκονται στο πλευρό κάθε υποψήφιου αλλά να περιορίζονται στο να εκφράσουν τη γνώμη τους – η τελική απόφαση πρέπει να ανήκει στα παιδιά.