Ο Συνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής (1893-1940) υπήρξε μια από τις ηρωικότερες μορφές του Ελληνοϊταλικού Πολέμου του 1940, διακρινόμενος για τη γενναιότητά του και το ηγετικό του πνεύμα.
Ήταν Ελληνοεβραίος αξιωματικός και ο πρώτος ανώτερος Έλληνας αξιωματικός που σκοτώθηκε στο Αλβανικό Μέτωπο.
Ο Φριζής γεννήθηκε στη Χαλκίδα και, αν και πτυχιούχος Νομικής, ακολούθησε την στρατιωτική του κλίση, λαμβάνοντας μέρος σε όλους τους πολέμους από το 1916.
Η Δράση του στον Πόλεμο του ’40
Η δράση του συνταγματάρχη Φριζή ήταν κρίσιμη για την αρχική επιτυχία του Ελληνικού Στρατού και την ανατροπή του μετώπου:
Η Μάχη της Πίνδου (Αρχική Φάση)
Την 28η Οκτωβρίου 1940, ο Φριζής ήταν Διοικητής του Υποτομέα Δελβινακίου της 8ης Μεραρχίας στην Ήπειρο.
Αντίσταση στην “Τζούλια”: Το πρωί της ιταλικής εισβολής, η ελληνική άμυνα στην περιοχή της Πίνδου βρέθηκε σε δυσχερή θέση, με την ιταλική Μεραρχία Αλπινιστών “Τζούλια” να προελαύνει απειλητικά. Ο Φριζής, αν και διέθετε ανεπαρκείς δυνάμεις, εφάρμοσε το εκπονημένο σχέδιο άμυνας.
Ανακοπή Προέλασης: Με τους άνδρες του, πέτυχε να ανακόψει την πορεία των Ιταλών, ιδιαίτερα στη διάβαση «Κλέφτης», όπου οι Ιταλοί υπέστησαν σοβαρές απώλειες και αναγκάστηκαν να διασκορπιστούν. Η δράση του υπήρξε καθοριστική για την εξουδετέρωση της απειλής της “Τζούλια”, συντελώντας στην αναστροφή του μετώπου στην περιοχή.
Προς την Απελευθέρωση της Κορυτσάς
Μετά την αρχική ανακοπή, ο Φριζής συμμετείχε στην ελληνική αντεπίθεση.
Απελευθέρωση Κόνιτσας: Στη συνέχεια, ο Φριζής ελευθέρωσε την Κόνιτσα και προχώρησε βαθιά σε αλβανικό έδαφος.
Ο Ηρωικός Θάνατος
Ο Συνταγματάρχης Φριζής σκοτώθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 1940 κοντά στην Πρεμετή της Αλβανίας.
Τη στιγμή που ηγούνταν των στρατευμάτων του, καβάλα στο άλογό του , δέχτηκε βομβαρδισμό από ιταλικά αεροσκάφη.
Όπως αναφέρεται σε μαρτυρίες, αρνήθηκε να κατέβει από το άλογο για να καλυφθεί, δηλώνοντας: «Δεν τους κάνω την τιμή να κατεβώ».
Ο ηρωικός θάνατός του ενέπνευσε τους Έλληνες στρατιώτες και έγινε θρύλος, ενώ η δράση του αναγνωρίστηκε ως εμβληματική πράξη πατριωτισμού ανεξαρτήτως θρησκεύματος. Τα οστά του μεταφέρθηκαν και ενταφιάστηκαν στην Ελλάδα πολλά χρόνια αργότερα.
